Ethereum, yılın ikinci büyük ağ yükseltmesini tamamlayarak Fusaka güncellemesini ana ağa aktifleştirdi. Yaklaşık yedi ay önce gelen Pectra’dan sonra gelen bu 17. büyük güncelleme, ağın ölçeklenme yol haritasında yeni bir dönemi başlatıyor. En dikkat çekici yenilik ise “PeerDAS” adlı veri örnekleme sistemi; bu teknoloji, Ethereum’un veri kullanılabilirliği mimarisini kökten güncelliyor ve rollup ekosisteminin kapasitesini ciddi şekilde genişletiyor.
PeerDAS, blob kapasitesi ve L2 maliyetlerinde yeni dönem
Fusaka, 18.200.000 numaralı blokta devreye alındı. Holesky, Sepolia ve Hoodi test ağlarında haftalar süren denemelerin ardından ekipler son hazırlıkları tamamladı. Aktivasyonun hemen sonrasında Ethereum fiyatı 3.150-3.210 dolar aralığında hareket etti ve hacim altı saat içinde 28,2 milyar dolardan 32 milyar dolara yükseldi. Santiment verileri, 1.000-10.000 ETH arası tutan “shark” cüzdanlardan güçlü bir birikim yaşandığını gösteriyor.
Güncellemenin merkezindeki PeerDAS, her düğümün (node) tüm veri blob’unu indirmeden yalnızca örneklerini tutmasını sağlıyor. Bu yaklaşım, hem bant genişliği yükünü azaltıyor hem de blob kapasitesinin yaklaşık sekiz kat artırılmasının önünü açıyor. Ethereum geliştiricileri, PeerDAS’ın uzun yıllardır planlanan “sharding” vizyonunun fiili karşılığı olduğunu söylüyor. Vitalik Buterin de bu noktaya özellikle dikkat çekerek “2015’ten beri hayal edilen parçalama modeli sonunda çalışır hâle geldi” dedi.
Fusaka'nın Blob Parameter Only (BPO) mekanizması da dikkat çekiyor. Bu sistem sayesinde blob kapasitesi tam bir hard fork gerektirmeden artırılabiliyor. Ocak ayına kadar blob hedeflerinin 14’e, üst sınırın ise 21’e çıkarılması planlanıyor. Dencun sonrası görülen “blob ücretlerinin sıfıra yaklaşması” sorunu da taban ücret düzenlemeleri ve yeni fiyatlama modeliyle gideriliyor. Bu sayede rollup’lar için daha öngörülebilir maliyetler oluşacak; ETH yakım miktarında da kademeli artış beklenecek.
Güncelleme yalnızca veri tarafında değil, güvenlik ve UX tarafında da bir dizi altyapı iyileştirmesi getiriyor. Gas limit tavanındaki düzenleme, tek bir işlemin blok işlem ücretini (gas) tüketmesinin önüne geçerek DoS risklerini azaltıyor. Secp256r1 eğrisi için yerel destek, cihaz tabanlı imza ve passkey entegrasyonlarını hızlandırıyor. Zero-knowledge araçlarını iyileştiren EIP-7939 da Ethereum’un uzun vadeli direnç ve kuantum sonrası güvenlik hedeflerine işaret ediyor.
Sektör oyuncuları Fusaka’nın bir “altyapı ağırlıklı dönüşüm” olduğunda hemfikir. Alchemy, Boundless ve Sygnum Bank gibi kurumlar, bu güncellemenin rollup ekonomisini yeniden şekillendireceğini; daha düzenli batch gönderimleri, daha stabil bir L1 maliyet yapısı ve daha geniş validator katılımı yaratacağını belirtiyor. Özellikle kurumsal tokenizasyon projeleri için öngörülebilirlik vurgusu öne çıkıyor.
Ethereum Foundation, bundan sonra yılda iki kez büyük yükseltme yayınlamayı hedefliyor. Araştırmacılar şimdiden 2026 için planlanan bir sonraki büyük güncelleme “Glamsterdam” üzerinde çalışmaya başladı. Fusaka’nın etkileri ise önümüzdeki aylarda ağın kapasite artışı ve L2 ücretlerindeki düşüşle daha net anlaşılıyor olacak.
Gelişmelerin ardından ETH fiyatı neredeyse yüzde 5 oranında yükseldi ve 3.200 doların üzeriine çıktı.
