Avrupa Birliği, kripto varlık piyasasına yönelik denetimini önemli ölçüde sıkılaştıran yeni bir adımı hayata geçirmeye hazırlanıyor. Birlik tarafından kabul edilen ve uzun süredir tartışılan Avrupa Birliği Dijital Vergi Şeffaflığı düzenlemesi (DAC8), 1 Ocak 2026 itibarıyla yürürlüğe girecek. Bu düzenleme ile birlikte kripto borsaları, aracı kurumlar ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları, kullanıcılarına ve işlemlerine dair kapsamlı verileri ulusal vergi otoritelerine bildirmekle yükümlü olacak.
24 Aralık’ta yapılan resmi açıklamada, yeni şeffaflık kurallarının yalnızca dijital varlıkları kapsadığı ve mevcut kripto inceleme yöntemlerinde köklü bir değişim yarattığı vurgulandı. DAC8, hali hazırda üye ülkeler arasında vergi konularında bilgi paylaşımını düzenleyen Direktifin kapsamını genişleterek kripto varlıkları da sisteme dahil ediyor. Böylece kripto işlemleri, banka hesapları ve menkul kıymetler gibi geleneksel finansal araçlarla benzer bir raporlama çerçevesine oturtulmuş olacak.
AB'deki yeni kurallar neleri kapsıyor?
Yeni kurallara göre kripto borsaları ve brokerlar; kullanıcı kimlik bilgileri, işlem geçmişleri, transferler ve cüzdan hareketleri gibi detayları toplamak ve kendi ülkelerindeki vergi makamlarına iletmek zorunda kalacak. Bu veriler daha sonra AB üyesi diğer ülkelerle paylaşılacak. Amaç, sınır ötesi kripto faaliyetlerinin daha şeffaf şekilde izlenmesi ve vergi kaçakçılığı riskinin azaltılması.
DAC8, kripto ekosisteminde önemli tartışmaları da beraberinde getirdi. Sektör temsilcilerinin bir bölümü düzenlemeyi ağır bulurken, AB kaynakları bu adımın uzun süredir var olan bir boşluğu doldurduğunu savunuyor. Daha önce bazı kripto faaliyetlerinin standart vergi raporlama sistemleri dışında kaldığına dikkat çekilirken, yeni düzenleme ile dijital varlık işlemlerinin de net şekilde izlenebilir hale gelmesi hedefleniyor.
Öte yandan DAC8, AB’nin kriptoya yönelik bir diğer temel düzenlemesi olan MiCA ile birlikte çalışıyor ancak farklı alanlara odaklanıyor. Nisan 2023’te onaylanan MiCA, kripto şirketlerinin lisanslanması, müşteri varlıklarının korunması ve piyasa davranışları gibi konuları düzenlerken; DAC8 esas olarak vergi uyumu ve raporlama yükümlülüklerini kapsıyor. Kısacası MiCA piyasa düzenini, DAC8 ise mali şeffaflığı hedefliyor.
Yeni rejime geçiş süreci de netleşmiş durumda. Kripto şirketlerinin, raporlama altyapılarından iç kontrol mekanizmalarına ve müşteri doğrulama süreçlerine kadar tüm sistemlerini 1 Temmuz 2026’ya kadar güncellemesi gerekiyor. Bu tarihten sonra yükümlülüklerini yerine getirmeyen firmalara, ilgili ülkenin ulusal mevzuatına göre cezalar uygulanacak.
Bireysel yatırımcılar açısından da tablo oldukça net. Vergi otoriteleri, olası vergi kaçırma veya eksik beyan durumlarında diğer AB ülkelerindeki muhataplarıyla iş birliği yapabilecek. DAC8, ödenmemiş vergilerle bağlantılı kripto varlıkların dondurulmasına ya da el konulmasına izin veriyor. Üstelik bu yetki, varlıkların yatırımcının ikamet ettiği ülke dışında tutulması halinde bile geçerli olacak.
DAC8’in hukuki temeli, 16 Mayıs 2023’te AB’ye üye 27 ülkenin maliye bakanlarından oluşan Konsey tarafından onaylanan İdari İş Birliği Direktifi’ne dayanıyor. Bu çerçeve, kripto varlık hizmet sağlayıcılarını mevcut vergi raporlama sistemine entegre etmeyi amaçlıyor. Düzenleme aynı zamanda, OECD tarafından geliştirilen Kripto Varlık Raporlama Çerçevesi (CARF) ve Ortak Raporlama Standardı (CRS) ile uyumlu şekilde tasarlandı.
Yetkililere göre kontrolsüz büyüyen kripto piyasası, küresel vergi şeffaflığı önünde ciddi bir engel oluşturuyordu. DAC8 ve CARF ile birlikte bu alanın daha sıkı denetim altına alınması planlanıyor. Vergi yılları 2026’dan itibaren raporlama kapsamına girerken, bireysel yatırımcıların ilk beyanlarını 31 Ocak 2027’ye kadar sunmaları gerekecek. Bu tarihler, AB’de kripto vergilendirmesi açısından yeni bir dönemin başlangıcı olarak görülüyor.
