Bugün, blockchain (blokzincir) dünyasının heyecan verici oyuncularından biri olan Harmony (ONE) ağını ve onun yerel token'ı ONE'ı yakından tanıyacağız. Eğer blockchain teknolojisinin sadece Bitcoin ve Ethereum'dan ibaret olmadığını düşünüyorsanız veya yüksek maliyetler ve düşük hızlardan sıkıldıysanız, Harmony nedir sorusunun cevabı tam size göre olabilir. Harmony, merkeziyetsiz uygulamalar (DApp'ler) oluşturmak ve kullanmak için tasarlanmış, hızlı ve açık bir blockchain platformudur. Temel amacı, mevcut blockchainlerin karşılaştığı ölçeklenebilirlik sorunlarına yenilikçi çözümler getirmek. Harmony, bu hedefe ulaşmak için rastgele durum parçalama (random state sharding) gibi teknolojilere odaklanmakta.
Harmony'nin vaadi oldukça iddialı: yüksek işlem hacmi sunarken aynı zamanda düşük gecikme süresi ve düşük ücretler sağlamak. Bu özellikler, platformu geleceğin merkeziyetsiz, güvene ihtiyaç duymayan ekonomilerinin temelini atmak için önemli bir konuma yerleştirmeyi amaçlıyor. Harmony ağı nasıl çalışır sorusunun yanıtı da işte bu temel hedefler etrafında şekilleniyor. Gelin, parçalama odaklı bu ağı beraber inceleyelim…
Harmony’nin Tanımı ve Ortaya Çıkışı
Harmony (ONE), hızlı, uygun maliyetli ve bağımsız çalışan bir Layer-1 blokzincir ağı olarak öne çıkıyor. Layer-1 demek, Harmony’nin kendi zinciri üzerinde çalıştığı ve başka bir ağa ihtiyaç duymadan işlemleri yürüttüğü anlamına geliyor. Bu yapı özellikle merkeziyetsiz uygulamaların (DApp’lerin) geliştirilmesini kolaylaştırmak için tasarlanmış. 2018’de Stephen Tse tarafından kurulan proje, 2019’da mainnet’ini başlattı ve ONE adlı yerel token’ını piyasaya sürdü. Harmony’nin temel amacı, blockchainlerin klasik problemi olan “ölçeklenebilirlik mi merkeziyetsizlik mi” ikileminde denge kurmak. Bu yüzden de kendini “ölçekte merkeziyetsizlik” sunan bir platform olarak tanımlıyor.
Bu dengeyi sağlamak için Harmony, birkaç yenilikçi teknolojiye başvuruyor. En dikkat çekenlerden biri, ağı parçalara ayıran sharding sistemi. Peki, sharding nedir? Bu sistem sayesinde işlemler farklı parçalarda paralel olarak işlenebiliyor; bu da hem işlem hızını artırıyor hem de ağı daha verimli hale getiriyor. Harmony’nin farkı, bu parçalama sistemini sadece verilerle sınırlı tutmaması; aynı zamanda ağın konsensüs ve durum katmanlarında da uygulayarak güvenliği üst seviyeye taşıması. Ayrıca bu yapı, düşük donanımlı cihazların bile ağa katılmasına imkan tanıyor.
Konsensüs kısmında ise Effective Proof-of-Stake (EPoS) adlı bir sistem devreye giriyor. Bu sistem, klasik stake modelinin biraz daha gelişmiş hali diyebiliriz. Amacı, ağda daha fazla doğrulayıcının yer almasını sağlarken aynı zamanda merkeziyetsizliği korumak. EPoS; token delegasyonu, ödül biriktirme, çift imza atan doğrulayıcıları cezalandırma ve pasif doğrulayıcıları dışlama gibi güvenlik önlemleriyle destekleniyor. Stake edilen ONE miktarı arttıkça da ağın güvenliği güçleniyor.
Son olarak, ağın hızını artırmak için Harmony, Fast BFT adlı özel bir konsensüs protokolü ve BLS imzaları gibi teknolojilerden faydalanıyor. Bu sistemler, 250’den fazla doğrulayıcının iki saniyeden kısa sürede fikir birliğine varmasını sağlıyor. Aynı zamanda toplu imzalama sayesinde iletişim yükü azaltılıyor. Tüm bu birleşim sayesinde Harmony, hem geliştiriciler hem de kullanıcılar için hızlı, güvenli ve erişilebilir bir deneyim sunuyor.
Harmony'nin Ethereum ile uyumlu olması da kritik bir özelliği. Harmony ONE, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile %100 uyumlu. Peki, bu neden önemli? Bu uyumluluk, geliştiricilerin mevcut Ethereum DApp'lerini veya yeni DApp'leri kolayca Harmony ağına taşımalarına veya burada geliştirmelerine olanak tanıyor. Harmony'nin sunduğu 2 saniyelik işlem kesinleşme süresi ve Ethereum ile karşılaştırıldığında çok daha düşük işlem ücreti, Ethereum'daki mevcut DApp'ler için cazip bir alternatif sağlıyor. Bu da Harmony’i Ethereum uyumlu layer 1 blockchainleri arasında öne çıkaran özelliklerden.
Harmony’nin Tarihçesi: Önemli Dönüm Noktaları
Harmony'nin yolculuğu, 2018 yılında Stephen Tse ve bir grup deneyimli mühendis ile başladı. Ekip, daha önce Google, Microsoft, Amazon ve Apple gibi önde gelen teknoloji şirketlerinde görev almış kişilerden oluşuyordu. Projenin temel amacı, blockchain dünyasındaki ölçeklenebilirlik ve merkeziyetsizlik sorununa kalıcı bir çözüm getirmekti. Kuruluş süresince ve daha sonrasında Harmony, birçok önemli kilometre taşını geride bıraktı. Ayrıca çok büyük bir siber saldırıya uğradı. İşte kayda değer birkaç tarihi olay:
- 2018 - Kuruluş ve testnet aşaması: Proje, 2018'de bir startup olarak hayata geçti. Bu dönemde teknik altyapı geliştirildi ve test ağları üzerinde denemeler yapıldı.
- 2019 - Mainnet lansmanı ve ONE token’ın piyasaya girişi: Harmony, Mayıs 2019'da Binance Launchpad üzerinde bir ilk değişim teklifi (IEO) düzenleyerek dikkatleri üzerine çekti. Bu IEO sırasında 2.8 milyardan fazla ONE token yatırımcılara satıldı. Haziran 2019'da ise Harmony ana ağı (mainnet) resmen başlatıldı. Mainnet'in canlıya geçmesiyle birlikte, daha önce ERC-20 ve BEP-2 standartlarında çıkarılan ONE token'lar, 1:1 oranında yerel ONE token'lara dönüştürüldü.
- 2021- Ethereum köprüsü ve NFT projelerinin entegrasyonu: 2021 yılında Harmony, Ethereum ile tam uyumlu bir çapraz zincir köprüsü olan Horizon'u tanıttı. Bu köprü, kullanıcıların ERC-20, ERC-721 ve ERC-1155 token'larını Ethereum'dan Harmony ağına ve tersine taşımalarına olanak sağladı. Bu sayede, Ethereum üzerindeki varlıklar Harmony'nin düşük işlem ücretleri ve hızlı işlem onay sürelerinden faydalanabildi. Genel olarak 2021 yılı, Harmony ağı üzerinde birçok NFT projesinin hayata geçtiği bir dönem oldu. Öne çıkan projeler şunlar: daVinci Marketplace, Harmoonies, OneCoin NFT, Harmony Whales, Harmony One Punks. Eylül 2021'de Harmony, ekosistemini büyütmek ve geliştiricileri teşvik etmek amacıyla 300 milyon dolarlık bir fon duyurdu.
- 2022 - Horizon Bridge saldırısı ve güvenlik önlemleri: Harmony’nin tarihine baktığımızda, her şey günlük güneşlik değil. 24 Haziran 2022 tarihinde, Harmony'nin "Horizon Bridge" köprüsü hacklendi. Bir yıl sonra arkasında Kuzey Koreli hack grubu Lazarus’un olduğu anlaşılan saldırıda, hırsızlar toplam değeri 99.6 milyon dolar olan çeşitli kripto varlıklarını çaldılar. Saldırının temel nedeni, Horizon Bridge'in 2-of-5 çoklu imza (multisig) yapısının zayıf güvenliğiydi. Bu olayın ardından Harmony, Ethereum tarafındaki Horizon Bridge'i daha güvenli hale getirmek için 4-of-5 multisig yapısına geçiş yaptı. Bu yeni yapı, işlemlerin gerçekleştirilmesi için beş imzacıdan en az dördünün onayını gerektiriyor ve böylece özel anahtarların ele geçirilmesi durumunda bile sistemin daha dirençli olmasını sağlıyor.
Harmony Neden Değerli?
Harmony'nin blockchain dünyasında öne çıkmasını sağlayan birçok değerli özelliği var. Bu özellikler, platformun hem kullanıcılar hem de geliştiriciler için cazip hale gelmesini sağlar.
Harmony ve “Shard” yapısı
Harmony'nin temel değeri, dört parçalı (shard) yapı ile paralel işlem gücü sunmasından gelir. Harmony, blockchaini parçalara (shards) ayırarak işlemlerin bu parçalar arasında paralel olarak işlenmesine olanak tanır. Harmony mainnet'i şu anda 4 parçalıdır. Bu paralel işleme yeteneği, ağın çok daha yüksek bir işlem hacmine ulaşmasını sağlar, bu da saniyede binlerce işlemi gerçekleştirebilmek anlamına gelir. Bu durum, özellikle yoğun kullanım dönemlerinde ağ tıkanıklığını (congestion) önlemeye yardımcı olur. Harmony, bu parçalama teknolojisini sadece işlemlerin doğrulanması ve ağ iletişimi için değil, aynı zamanda blockchainin durumu (state) için de kullanarak tam ölçeklenebilirlik sunmayı hedefler. Bu derin parçalama tekniği, ağın verimliliğini ve ölçeklenme kapasitesini artırır.
Ağın düşük işlem ücretleri
Harmony'nin bir diğer önemli avantajı, düşük işlem ücretleri ve yüksek hızı. Harmony mainnet'te bloklar her 2 saniyede bir üretilir. Çapraz-parça işlemler (cross-shard transactions) ise 2 blok süresinde kesinleşir. Bu 2 saniyelik blok süresi, neredeyse anında işlem kesinleşmesi sağlar. Ethereum gibi ağlarla karşılaştırıldığında, Harmony'nin işlem ücretleri belirgin şekilde daha düşük. Düşük maliyetli ve hızlı işlemler, DeFi (Merkeziyetsiz Finans), NFT’ler ve oyun gibi alanlardaki DApp'lerin daha kullanıcı dostu olmasını sağlar. Bu, Harmony'yi düşük maliyetli DeFi ağı ve diğer DApp kategorileri için ideal bir platform haline getirir.
ONE token, ağın merkezinde
Harmony ağının özelliklerinin yanı sıra, platformun yerel kripto parası olan ONE token, Harmony’nin merkezinde yer alıyor ve çeşitli önemli işlevleri var. ONE coin nedir ve ONE token ne işe yarar diye merak ediyorsanız, işte cevapları:
- İşlem ücretlerini ödeme: Ağdaki tüm işlemler için ONE token kullanılır. İşlemlerin başarılı bir şekilde işlenip blockchaine dahil edilmesi için kullanıcıların belirli bir miktar ONE cinsinden işlem ücreti belirtmesi gerekir. Tüm işlem ücreti olarak alınan coinler yakılır (coin burn), bu da ağ kullanımı arttıkça enflasyonun sıfıra doğru yönelmesine yardımcı olur.
- Ağı staking ile güvene alma: Harmony bir Proof-of-Stake (PoS) blockchaini. Yani ağın güvenliği, stake edilen token'lar aracılığıyla sağlanır. ONE token, staking için kabul edilen yerel tokendır. Potansiyel node (düğüm) çalıştıranlar, doğrulayıcı (validator) olarak seçilebilmek için belirli bir miktar ONE token stake etmek zorundadır. ONE token sahipleri ayrıca, mevcut doğrulayıcılara ONE tokenlarını delege ederek staking sürecine katılabilirler. Daha fazla ONE token stake edildikçe, ağ daha güvenli hale gelir. Başarılı bir şekilde blokları imzalayan seçilmiş doğrulayıcılar, hizmetleri karşılığında ONE token cinsinden blok ödülleri alırlar. Harmony staking mekanizması için Effective Proof-of-Stake (EPoS) adı verilen yeni bir PoS mekanizması kullanılıyor. Bu mekanizma, merkezileşmeyi azaltmayı ve ödülleri binlerce doğrulayıcıya adil bir şekilde dağıtmayı hedefler. EPoS, delegasyonu ve ödül bileşimini (reward compounding) destekler. Ayrıca, çift imzalayan doğrulayıcıları (slashing) ve seçilmiş ancak kullanılamayan nodeları cezalandırır. Harmony ağı nasıl çalışır sorusunun cevabı da burada yatıyor.
- Yönetişime katılım: ONE token sahipleri, ağın yönetişimine katılma hakkına sahip. Bu, token sahiplerinin platformun geleceğiyle ilgili kararlarda söz sahibi olmasını sağlar.
ONE token ekonomisi
Harmony'nin token ekonomisi (Harmony tokenomics), ağın sürdürülebilirliği ve işleyişi açısından oldukça önemli bir rol oynuyor. ONE adlı yerel token, sistemin para birimi gibi düşünebileceğimiz temel yapı taşı. 18 ondalık basamağa sahip olan ONE’ın en küçük birimi Atto olarak adlandırılıyor (Ethereum’daki Wei gibi) ve 0.000000000000000001 ONE’a denk geliyor. Bir üst seviye olan Nano ise 0.000000001 ONE değerinde — bu da Ethereum’daki Gwei’ye benzer şekilde konumlanıyor. Harmony, ekonomik modelini zaman içinde güncelledi. Yeni sistemde blok süresi ya da ağdaki staking oranı fark etmeksizin, ağ genelinde dağıtılan toplam ödül (yeni token ihracı + işlem ücretleri) sabit tutuluyor. Amaç daha sade bir yapı oluşturmak, daha yüksek stake oranına ulaşmak ve uzun vadede “sıfır ihraç” modeline geçmek. Bu yaklaşımın, ağın sağlıklı gelişimi için olumlu etkiler yaratması bekleniyor.
İlk başta, toplam ONE arzı 12.6 milyar olarak belirlendi. Şubat 2021 itibarıyla dolaşımdaki arz yaklaşık 9.49 milyar civarındaydı. Token’ların dağılımına baktığımızda: %22.4’ü başlangıç satışına, %12.5’i ek Launchpad satışına, %16.9’u kurucu ekip ve geliştiricilere ayrıldı. Ayrıca, %26.4’lük bir pay protokol geliştirmeye, %21.8’lik kısım da ekosistem büyümesi için ayrılmış durumda.
Yıllık ONE token ihracı 441 milyon ile sınırlandırılmış — bu da yaklaşık %3’lük bir yıllık enflasyona denk geliyor. Bu sabit ve tahmin edilebilir yapı, doğrulayıcılar için istikrarlı bir kazanç modeli sunmayı hedefliyor. Her ne kadar model enflasyonist olsa da, ağda gerçekleşen tüm işlem ücretleri yakılıyor. Yani, eğer ağda yeterince işlem yapılırsa, yakılan token miktarı ihracı dengeleyebiliyor ve net enflasyon zamanla sıfıra yaklaşabiliyor. Bu da uzun vadede token değerini destekleyen bir dinamik oluşturuyor.
Harmony, Ethereum ve diğer ağlarla entegrasyon
Harmony'nin bir diğer büyük gücü, Ethereum uyumluluğu ve EVM destekli ağlar listesinde yer alması. Harmony ONE, Ethereum Sanal Makinesi (EVM) ile %100 uyumlu bir blockchain. Bu, geliştiricilerin Solidity gibi Ethereum tabanlı dillerde yazdıkları akıllı sözleşmeleri Harmony üzerinde kolayca dağıtabilecekleri anlamına gelir. Mevcut Ethereum DApp'lerinin Harmony ağına dApp geçişi yapmak veya yeni DApp'ler geliştirmek oldukça basit. Web3.js gibi popüler Ethereum kütüphaneleri, Harmony üzerinde işlem göndermek için kullanılabilir.
Harmony ayrıca diğer blockchainlerle birlikte çalışabilirlik için tasarlandı. Horizon gibi köprüler aracılığıyla Harmony ve Ethereum veya Binance Smart Chain gibi ağlar arasında varlık transferi yapılabiliyor. Bu çapraz zincir yetenekleri, blockchain ekosistemlerinin entegrasyonuna katkıda bulunuyor.
Harmony’nin Kurucusu Kim?
Birçok kripto para projesinin arkasındaki beyin, özellikle projeye yatırım yapmayı düşünen kişiler tarafından merak ediliyor. Peki, Harmony kurucusu kim? Harmony'nin temellerini atan kişi Stephen Tse. Kendisi, projenin kurucusu ve CEO'su olarak görev yapıyor. Stephen Tse kimdir sorusuna yanıt olarak, Stephen Tse'nin daha önce Apple, Google ve Microsoft gibi dünyanın önde gelen teknoloji şirketlerinde mühendis olarak çalıştığı belirtiliyor. Bu geçmişi, Tse’e blockchain gibi karmaşık dağıtık sistemler ve teknoloji geliştirme konularında zengin bir deneyim kazandırdı. Girişimcilik tarafında da aktif olan Tse, Spotsetter adlı mobil arama girişimini kurdu ve bu girişim 2014 yılında Apple tarafından satın alındı. Ayrıca, sesli yapay zeka alanında Voice AI adlı bir projeye imza atto. Tse'nin protokollere olan ilgisi lise yıllarına kadar uzanıyor; ICQ ve X11 protokollerini tersine mühendislikle (reverse-engineering) inceledi ve OCaml dilinde 15 yılı aşkın süredir kod yazmakta.
Harmony'nin kurucu ekibi, Stephen Tse'nin yanı sıra Nick White'ı da içeriyor. Nick White projenin ortak kurucularından biri ve Harmony topluluğunun aktif bir üyesi. Nick White'ın Stanford Üniversitesi'nden elektrik mühendisliği alanında lisans ve yüksek lisans derecelerine sahip olduğu ve Stanford'da yapay zeka ve uygulamalı matematik üzerine araştırmalar yaptığı bilinmekte. Akademik kariyerinin dışında, Hong Kong merkezli Zeroth.AI adlı yapay zeka hızlandırıcısında AI uzmanı olarak görev aldı ve beş kıtadan 20'den fazla takıma mentorluk yaptığı belirtiliyor. Ayrıca, yoga eğitmeni ve tutkulu bir sörfçü.
Genel olarak Harmony ekibi, Silikon Vadisi'nin önde gelen teknoloji şirketlerinde deneyim kazanmış mühendislerden oluşuyor. Google, Apple, Amazon ve Microsoft gibi şirketlerde görev almış bu ekip, Harmony'nin parçalama (sharding) ve konsensüs mekanizmaları gibi temel teknolojilerini geliştirdi.
Örneğin, diğer ortak kuruculardan Rongjian Lan Google Play Store'da arama altyapısı mühendisi olarak çalıştı. Minh Doan ise Google Assistant ve Play projelerinde görev aldı. Baş mühendis Leo Chen ise Amazon Web Services'ta yüksek verimli depolama sanallaştırmaları üzerine çalıştı ve Kindle Fire'ın ilk neslini geliştirdi.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Sonuç olarak Harmony (ONE), blockchain teknolojisinin mevcut ölçeklenebilirlik ve birlikte çalışabilirlik zorluklarını aşmayı hedefleyen iddialı bir proje. Harmony nedir diye sorduğumuzda, karşımıza yüksek hızlı, düşük maliyetli, ethereum uyumlu layer 1 ve parçalanmış bir blokzincir ağı çıkar. Stephen Tse gibi Silikon Vadisi deneyimine sahip mühendisler tarafından kurulan Harmony, blokzincir parçalama teknolojisi ve Effective Proof-of-Stake (EPoS) gibi yenilikçi teknolojiler kullanarak paralel işlem zinciri yeteneğiyle yüksek işlem hacmi ve hız sunar. Yine de aklınızda aşağıdaki gibi bazı sıkça sorulan sorular kalmış olabilir:
- Harmony ağı nedir ve nasıl çalışır?: Harmony, yüksek hızlı ve düşük maliyetli işlemler sunmayı amaçlayan bir Layer-1 blockchain ağıdır. Temel olarak, parçalama (sharding) teknolojisini kullanarak ağı yatay şekilde böler ve işlemleri paralel biçimde işler. Bu sayede hem işlem hızı artar hem de ağ ölçeklenebilir hale gelir. Harmony ayrıca “Effective Proof of Stake” (EPoS) adı verilen özel bir konsensüs mekanizmasıyla çalışır.
- ONE coin ne işe yarar?: ONE, Harmony ağının yerel token’ıdır. Harmony coin özellikleri arasında ağ üzerindeki işlem ücretlerinin ödenmesinde kullanılması dikkat çeker. Ayrıca coin, doğrulayıcıları ödüllendirmek ve yönetişim kararlarında oy kullanmak yer alır. Ayrıca kullanıcılar, ONE token’larını stake ederek ağ güvenliğine katkıda bulunabilir ve pasif gelir elde edebilir.
- Sharding teknolojisi ne anlama gelir?: Sharding, bir blockchain ağını küçük parçalara (shard) bölme yöntemidir. Bu yöntem, her shard’ın kendi işlemlerini ve verilerini paralel şekilde işlemesine olanak tanır. Sonuç olarak, ağın işlem kapasitesi büyük ölçüde artar. Harmony, bu teknolojiyi uygulayan ilk Layer-1 projelerden biridir.
- Harmony staking nasıl yapılır?: Harmony üzerinde staking yapmak için ONE token’larını desteklenen bir cüzdana aktarman ve ardından doğrulayıcı (validator) seçerek stake işlemini başlatman gerekir. Staking için Harmony’nin resmi web sitesindeki staking dashboard arayüzü kolay ve kullanıcı dostudur. Stake edilen token’lar karşılığında düzenli ödüller kazanılır.
- Kurucusu kimdir ve geçmişi nedir?: Harmony’nin kurucusu Stephen Tse’dir. Tse, daha önce Apple, Google ve Microsoft gibi teknoloji devlerinde mühendis olarak çalışmış, ayrıca Spotsetter adlı girişimini Apple’a satmıştır. Kendisi protokol güvenliği ve dağıtık sistemler konusunda uzman bir yazılımcıdır. Harmony’nin kurucu ortaklarından biri de Stanford mezunu Nick White’tır. White, yapay zeka ve mühendislik alanlarında akademik ve sektörel deneyime sahiptir.
Harmony ağı ve ONE token’ın Web3 altyapısındaki rolünü daha yakından tanımak için JR Kripto Rehber serimizi takip etmeye devam edin.
