Son zamanlarda kripto dünyasında adını sıkça duyar olduğumuz Aptos nedir? Kısaca tanımlamak gerekirse Aptos, yüksek hızlı ve ölçeklenebilir yapısıyla öne çıkan yeni bir nesil layer-1 blokzinciri (blockchain) platformudur. Yani Ethereum ya da Solana gibi kendi ağı olan bağımsız bir blockchaindir ve bu ağın yerel kripto para birimine kısaca Aptos coin veya sembolü ile APT denir. Özellikle 2022 yılında piyasaya çıkışıyla beraber “Aptos coin nedir?” sorusu merak eden birçok kişi oldu. Aptos’un amacı, blockchain teknolojisini daha geniş kitlelere ulaştırmak ve Web3 altyapısını daha güvenli, hızlı ve kullanıcı dostu hale getirmek. Bunu gerçekleştirirken de Facebook’un eski kripto projesi Diem’den miras kalan Move programlama dili gibi yenilikçi teknolojileri kullanır.Aptos’un arkasındaki ekip, projeyi geliştirirken oldukça samimi bir yaklaşımla hareket ediyor. Yani teknik detaylar derin olsa da, Aptos topluluğu ve geliştiricileri “biz bize” bir ortam yaratmayı hedefliyor diyebiliriz. Bu yazıda, Aptos’un ne işe yaradığına, tarihçesine, teknolojik özelliklerine ve değerine dair kapsamlı bir rehber sunacağız. Ayrıca Aptos’un kurucuları ve sıkça sorulan sorulara da değinerek, aklınızdaki “Aptos ne işe yarar?” gibi soruları yanıtlamaya çalışacağız.Aptos’un Tanımı ve Ortaya ÇıkışıAptos, yüksek hızlı, ölçeklenebilir bir layer-1 blockchain olarak tanımlanır. Bu ne demek? Yani Aptos kendi ana ağı üzerinde çalışır ve saniye başına çok sayıda işlemi işleyebilecek şekilde tasarlanmıştır. Temel hedefi, blockchain dünyasında yaşanan ölçeklenebilirlik ve güvenlik sorunlarına çözüm getirmektir. Aptos projesinin temelleri 2021 yılında atıldı ve ilginç bir şekilde bu proje, Meta (eski adıyla Facebook) şirketinin başarısız olan Diem (Libra) projesinin küllerinden doğdu. Aptos’u kuran ekip, aslında Meta’nın kripto para girişiminde çalışan eski mühendisler.Yani “Aptos kim kurdu?” diye soracak olursanız, cevaben Mo Shaikh ve Avery Ching isimlerini verebiliriz. İkili, 2021’de Meta’dan ayrılarak Aptos Labs adlı şirketi kurdu ve bu yeni blockchaini geliştirmeye başladı. Meta’daki deneyimleri sayesinde kurumsal ölçekte bir altyapı oluşturma konusunda önemli bir bilgi birikimine sahiptiler.Aptos’u özel kılan noktalardan biri, işlemler için Move programlama dilini kullanması. Move dili, Facebook’un Diem projesi için geliştirilmiş, sonradan açık kaynak hale getirilmiş bir akıllı kontrat dilidir. Bu dilin en büyük avantajı, güvenlik ve kaynak kontrolü odaklı olması. Move ile yazılan akıllı sözleşmelerde dijital varlıklar “kaynak” (resource) olarak tanımlanır. Bu sayede bir token’ı kopyalamak, aynı anda iki farklı işlemde kullanmak ya da yanlışlıkla yok etmek neredeyse imkânsız hale gelir. Kısacası Move, diğer blockchain dillerinde sıkça görülen hataların önüne geçerek işlem güvenliği sağlar. Diğer yandan Move dili, geliştiricilere de esneklik sunar ve daha düşük işlem ücretleri ile çalışır. Aptos ağında akıllı kontratlar bu dil ile yazıldığı için, Aptos’un altyapısı güvenli ve hataya karşı dirençli bir şekilde kurulmuş halde.Aptos’un ortaya çıkış vizyonu, Web3 altyapısı için yeni bir seviyeye çıkmak. Yani merkeziyetsiz uygulamaların (dApp’lerin) ve kripto projelerinin arka planda sorunsuz çalışabileceği, kullanıcıların ise hız veya güvenlik endişesi yaşamayacağı bir platform sunma amacıyla ortaya çıktı. Aptos ekibi, “Layer-1 blockchaini nasıl daha iyi olabilir?” sorusuna yanıt ararken hem geçmiş tecrübelerinden hem de yeni fikirlerden faydalandı. Sonuç olarak, 2022 yılına gelindiğinde Aptos ağı ortaya çıktı ve kripto dünyasında dikkatleri üzerine çekti.Aptos’un Tarihçesi: Önemli Dönüm NoktalarıAptos oldukça genç bir proje olmasına rağmen kısa sürede birçok önemli gelişme yaşadı. İşte Aptos coin tarihi açısından öne çıkan bazı dönüm noktaları:2021’de APT’nin temelleri atıldı: Projenin temelleri atıldı. Meta’nın Diem projesinin rafa kalkmasıyla, o projede görev alan Mo Shaikh ve Avery Ching gibi isimler kendi bağımsız blockchainleirni geliştirmeye başladı. Aptos Labs şirketi kuruldu ve ilk konseptler oluşturuldu.2022 baharında sektör devlerinden dev yatırımlar aldı: Aptos henüz mainnet’e geçmeden önce büyük yatırımcıların dikkatini çekti. Mart 2022’de Andreessen Horowitz (a16z), Tiger Global ve Multicoin Capital liderliğindeki tohum yatırım turunda yaklaşık 200 milyon dolarlık fon toplandı. Devamında Temmuz 2022’de FTX Ventures ve Jump Crypto’nun liderlik ettiği Seri A turunda 150 milyon dolar daha yatırım aldı. Bu sayede Aptos, daha mainnet’i açılmadan toplamda 350 milyon doların üzerinde yatırım alarak güçlü bir finansal destek elde etti. Hatta Binance Labs da Eylül 2022’de projeye stratejik bir yatırım yaparak Aptos’un değerlemesini yükseltti. Bu yatırım haberleri, kripto camiasında Aptos’a olan merakı iyice artırdı.2022 Ekim ayında lansman gerçekleşti: Aptos blockchaininin ana ağı yani mainnet lansmanı gerçekleşti. Bu lansmana “Aptos Autumn” adı verildi ve Aptos ağı resmen kullanıma açıldı. Aptos mainnet tarihi olarak 17 Ekim 2022 kayıtlara geçti. Mainnet’in açılmasıyla birlikte Aptos coin (APT) büyük kripto borsalarında listelenmeye başladı. Binance, Coinbase gibi platformlarda APT işlem görmeye başladı ve APT coin fiyatı ilk günlerde yüksek bir volatilite yaşadı. Ağın ilk günlerinde Aptos ekibi, testnet sürecine katılan erken kullanıcılara toplam 20 milyon APT’lik bir airdrop dağıtarak topluluğa teşekkür etti. Bu airdrop ile hak kazanan her kullanıcı 150 APT token elde etti (bu airdrop, ilk fiyatlarla yaklaşık 1200 dolar değerinde idi). Kısa süre içinde APT’nin piyasa değeri milyar dolarları buldu. Yani bu dönemde “Aptos ne zaman çıktı?” diye soranlar için cevap olarak Ekim 2022 diyebiliriz.2022-2023 arasında Aptos temelli birçok proje kullanıma sunuldu: Ana ağın yayına girmesiyle birlikte Aptos ekosistemi hızla gelişmeye başladı. Ağın kendi blok gezgini olan Aptos Explorer kullanıma sunuldu. Benzer şekilde Aptos Names adıyla bir alan adı servisi (kullanıcıların cüzdan adreslerini okunaklı isimlerle eşleştirmeye yarayan bir sistem) duyuruldu. Topluluk tarafından çeşitli cüzdanlar (Petra, Martian vb.) ve merkeziyetsiz borsalar (DEX’ler) geliştirilmeye başlandı. Örneğin, Pontem Network tarafından Liquidswap gibi bir DEX uygulaması Aptos üzerinde hayata geçirildi. Bu dönemde Aptos ağında NFT pazaryerleri, oyun projeleri ve DeFi protokolleri filizlenerek canlı bir ekosistem oluşmaya başladı.2023’te Microsoft ve Google Cloud ortaklıkları açıklandı: Aptos’un gelişimi hız kesmeden devam etti. Özellikle büyük teknoloji şirketleriyle yapılan ortaklıklar yılın öne çıkan haberleri arasındaydı. Nisan 2023’te Google Cloud ile bir iş birliği açıklandı; Google Cloud, Aptos ağını desteklemek üzere bir doğrulayıcı (validator) node çalıştırmaya ve geliştiricilere bulut altyapı desteği sunmaya başladı. Ağustos 2023’te ise Microsoft ile stratejik bir ortaklık duyuruldu. Bu kapsamda Aptos Labs ve Microsoft, blockchain ile yapay zekayı birleştiren yeni çözümler üzerinde çalışacaklarını açıkladı. Ortaklık haberi piyasalarda da karşılık buldu: Microsoft haberinin ardından Aptos coin fiyatı bir günde yaklaşık %15 yükseldi.2024 ve sonrası fiyat neredeyse sabitlendi: Aptos ekibi, ağın ölçeklenebilirliğini daha da artırmak ve geliştirici deneyimini iyileştirmek için çalışmalarını sürdürüyor. 2024 yılında Aptos protokol güncellemeleri, paralel işlem motorunun geliştirilmesi (Block-STM v2 gibi yenilikler) ve ekosistem projelerine verilen hibelerle adından söz ettirmeye devam etti. Ayrıca Aptos Labs, Asya ve Avrupa pazarlarında genişlemek için adımlar atarken, Aptos Foundation da geliştiricilere ve projelere destek sağlamayı sürdürdü. Henüz genç sayılan bu layer-1 blockchaini için gelecekte daha pek çok dönüm noktası yaşanacak gibi görünüyor.  Bu sırada, APT coin Nisan 2025 itibarıyla 5,57 dolar seviyesinden işlem görüyor ve piyasa değeri yaklaşık 3,45 milyar dolar civarında. CoinMarketCap sıralamasında ise 30. sırada yer alıyor. Apt coin fiyatı bugüne kadar en yüksek 19,90 dolar seviyesini 30 Ocak 2023 tarihinde görürken, en düşük seviyesini ise 3,09 dolar ile 29 Aralık 2022 tarihinde kaydetti.Aptos Neden Değerli?Peki, onca blockchain projesi arasında Aptos’u farklı kılan ve bu kadar yatırım almasını sağlayan şey ne? Aptos’un değerli görülmesinin birkaç temel sebebi var.Güvenli ve yenilikçi Move diliAptos, akıllı sözleşmelerde Move dilini kullanarak güvenliği ön planda tutar. Move sayesinde işlemler sırasında ortaya çıkabilecek birçok güvenlik açığı engellenir; örneğin çifte harcama (double-spending) veya kripto paraların yanlışlıkla kaybedilmesi gibi durumlar Move’un tasarımı gereği mümkün değil. Bu da Aptos üzerinde geliştirilen uygulamaların daha güvenilir olmasına olanak tanır. Geliştiriciler, Move ile yazdıkları kodun istenmeyen sonuçlar doğurmayacağından daha emin olabilirler.Paralel işlem motoru ile yüksek TPSAptos, teknik mimarisinde paralel işlem yeteneğine sahip. Yani ağ üzerindeki işlemler tek bir sıra halinde değil, aynı anda birden fazla işlem paralel olarak işlenebiliyor. Aptos Labs ekibinin geliştirdiği Block-STM teknolojisi sayesinde, ağ teorik olarak çok yüksek işlem hacmi kaldırabilir. İç testlerde saniyede 160,000’e varan işlem (TPS) gerçekleştirilebildiği gösterildi. Gerçek dünyada bu rakamlara henüz ulaşılmasa da, Aptos’un mevcut popüler ağlara kıyasla çok daha hızlı olma potansiyeli taşıdığı anlamına geliyor. Bu paralel işlem blokzinciri yaklaşımı, ağ yoğun olsa bile kullanıcıların düşük gecikme ve düşük ücretle işlemler yapabilmesini sağlıyor. Aşağıdaki tabloda, Aptos ağının çeşitli popüler blockchainlerle karşılaştırmasını görebilirsiniz:BlockchainGerçek TPS (Ana Ağ)Maksimum TPS (Test Ortamı)Teorik Maksimum TPSBlok SüresiFinal SüresiAptos41 TPS12.933 TPS160.000 TPS0,13 sn0,9 snSolana65.000 TPS65.000 TPS65.000 TPS0,4 sn~1 snEthereum15 TPS15 TPS15 TPS12 sn60 snAvalanche4.500 TPS4.500 TPS4.500 TPS1-2 sn~2 snSui4.000 TPS120.000 TPS120.000 TPS0,5 sn~1 sn Geliştirici dostu ve açık kaynaklı altyapıAptos’un arkasındaki ekip, geliştirici deneyimine büyük önem veriyor. Aptos, başlangıçtan itibaren açık kaynak (open-source) bir proje olarak geliştirildi, yani kodları şeffaf bir şekilde GitHub üzerinde erişilebilir. Ayrıca farklı programlama dillerini destekleyen Aptos geliştirici araçları sunuluyor. Örneğin, Move dilini kullanmak isteyenler için kitaplıklar, SDK’lar (Yazılım Geliştirme Kitleri) ve kapsamlı dokümantasyon mevcut. Hatta Python, TypeScript/JavaScript, Rust, Java gibi çeşitli dillerde Aptos SDK’ları bulunuyor. Bu da farklı arka planlardan gelen geliştiricilerin Aptos ekosistemine kolayca adım atmasını sağlıyor. Bunun yanı sıra, ağın tasarımı modüler ve yükseltilebilir olduğu için yeni özellikler eklemek veya sorunları gidermek daha kolay oluyor.Güçlü yatırımcı ve topluluk desteğiBir projenin başarısında teknoloji kadar arkasındaki destek de önemli. Aptos, daha yolun en başında en saygın yatırımcılardan finansman alarak büyük bir güven oyu kazandı. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere a16z (Andreessen Horowitz), Coinbase Ventures, Multicoin Capital, FTX Ventures, Jump Crypto, Binance Labs gibi kripto dünyasının devleri Aptos’a yatırım yaptı. Bu sadece maddi bir destek değil, aynı zamanda proje için bir itibar kaynağı. Büyük fonların yanı sıra Aptos’un aktif bir topluluk desteği de mevcut. Mainnet öncesi düzenlenen testnet kampanyaları ve airdrop’lar sayesinde geniş bir kullanıcı kitlesi projeye dahil oldu. Bugün Aptos ekosisteminde hem bireysel yatırımcıların hem de geliştirici topluluklarının katkısıyla büyüyen canlı bir dünya var. Son olarak, Aptos ağının Proof-of-Stake (PoS) temelli olduğunu ve kullanıcıların Aptos staking yaparak ağa katılım sağlayabildiğini de belirtelim. Yani elinizde APT token varsa, bunu doğrulayıcılara stake edip hem ağ güvenliğine katkı sunabilir hem de ödül kazanabilirsiniz. Bu mekanizma, Aptos ağının hem güvenliğini artırıyor hem de token sahiplerine pasif gelir imkânı sunuyor.Aptos’un Kurucusu Kim?Aptos denince, arkasındaki ekibi de merak etmemek elde değil. Aptos’un kurucuları ve liderleri olarak Mo Shaikh ve Avery Ching karşımıza çıkıyor. “Aptos’u kim kurdu?” sorusunun cevabı kısaca bu iki isimdir diyebiliriz. İkisi de Meta (Facebook) şirketinin eski çalışanları olup, Facebook’un Diem adlı kripto projesinde önemli pozisyonlarda yer aldılar. 2021 yılında Meta’dan ayrıldıktan sonra Aptos Labs şirketini kurarak Aptos blockchainini geliştirmeye başladılar. Yani Aptos’un arkasında, alanında deneyimli iki isim ve onların kurduğu güçlü bir ekip bulunuyor.Meta’da çalıştıkları dönemde Mo Shaikh daha çok strateji ve iş geliştirme tarafında (Novi cüzdan projesinde) görev almışken, Avery Ching ise Diem blockchaininin baş yazılım mimarlarından biriydi. Yani biri işin iş tarafını, diğeri teknoloji tarafını çok iyi bilen bir ikili söz konusu.2021’de Meta’dan ayrılan Shaikh ve Ching, Aptos Labs adlı şirketi kurarak kendi vizyonlarını hayata geçirmeye koyuldu. Aptos Labs, kâr amaçlı bir şirket olarak Aptos blockchaininin geliştirilmesinden sorumlu ana ekip. Bunun yanında bir de Aptos Foundation (Aptos Vakfı) bulunuyor. Aptos Labs ile Aptos Foundation arasında görev dağılımı yapılmış durumda: Aptos Labs protokolün teknik geliştirmesini, altyapısını ve ürünlerini inşa ederken; Aptos Foundation ise ağın merkeziyetsizliğini koruma, topluluk yönetimi, hibe programları ve ekosistemin büyümesine odaklanıyor. Bir bakıma Foundation, Aptos’un kamu yararını gözeten ve topluluğu temsil eden yüzü diyebiliriz; Labs ise işin mühendislik ve operasyon tarafında.Mo Shaikh ve Avery Ching, Silikon Vadisi kökenli olmanın getirdiği bir profesyonellik ile blockchain dünyasının ruhunu bir araya getiriyor. Yani kurumsal yaklaşımla merkeziyetsizlik vizyonunu harmanlıyorlar. Aptos’un gelişim sürecinde de ekip oluşturma, yatırım sağlama gibi konularda oldukça sistematik ilerlediler. Örneğin, Mo Shaikh proje için yatırım toplama sürecini yönetti ve kısa sürede yüz milyonlarca dolar fon sağladı. Avery Ching ise Move dili ve Block-STM gibi teknolojik yeniliklerin entegrasyonunu yöneterek Aptos’un iddia ettiği yüksek performans ve güvenliği gerçekleştirmeye odaklandı. Sonuç olarak, bu iki kurucu liderliğinde Aptos, hem teknik hem de iş stratejisi anlamında yoluna devam ediyor.Sık Sorulan Sorular (SSS)Aptos hakkında hâlâ aklınıza takılan bazı temel sorular olabilir. Hemen aşağıda, sıkça sorulan bu sorulara kısa ve net cevaplar vererek kafanızdaki soru işaretlerini gidermeye çalışalım:Aptos nedir ve hangi dili kullanır?: Aptos, ölçeklenebilirlik ve hız odaklı yeni nesil bir layer-1 blockchain projesidir. Kendi ağı ve yerel kripto parası (APT) bulunan bu platform, akıllı kontratlar için Move programlama dilini kullanır. Move dili, başlangıçta Facebook’un Diem projesi için geliştirilmiş olup Aptos’un güvenli ve verimli akıllı sözleşmelere sahip olmasını sağlar. Kısacası Aptos, yüksek performanslı bir blockchain olup işlemlerini güvenli hale getirmek için Move dilinden güç alır.Aptos’u kim kurdu?: Aptos projesinin kurucuları Mo Shaikh ve Avery Ching’dir. Bu ikili, Meta (Facebook) şirketinin eski çalışanları olup, Facebook’un Diem adlı kripto projesinde önemli pozisyonlarda yer almışlardır. 2021 yılında Meta’dan ayrıldıktan sonra Aptos Labs şirketini kurarak Aptos blockchainini geliştirmeye başlamışlardır. Yani Aptos’un arkasında, alanında deneyimli iki isim ve onların kurduğu güçlü bir ekip bulunmaktadır.Aptos mainnet ne zaman açıldı?: Aptos’un ana ağı (mainnet) Ekim 2022 tarihinde resmen kullanıma açıldı. Daha spesifik olmak gerekirse 17 Ekim 2022 tarihi, Aptos mainnet lansmanının gerçekleştiği gündür. Bu lansman “Aptos Autumn” olarak adlandırıldı. Mainnet açılışıyla birlikte Aptos ağı üzerinde işlemler başladı ve APT token borsalarda listelenerek alım-satıma konu oldu.Move dili nedir?: Move, Aptos’un (ve öncesinde Facebook Diem’in) kullandığı, dolayısıyla kimi zaman Aptos Move dili olarak anılan, özel bir akıllı sözleşme programlama dilidir. Move’un tasarımı, kripto paraların güvenli bir şekilde yönetilmesine odaklanır. Örneğin, Move dilinde her varlık bir “kaynak” olduğu için kopyalanamaz veya yok edilemez; bu da çifte harcama gibi sorunları önler. Ayrıca Move, Rust tabanlı güvenli bir dil olduğu için geliştiricilerin hataya açık işlemler yapmasını zorlaştırır. Sonuç olarak Move, blockchain dünyasında daha güvenli ve hatasız uygulamalar geliştirmeyi amaçlayan modern bir programlama dilidir.Aptos hangi alanlarda kullanılır?: Aptos genel amaçlı bir blockchain platformudur, bu nedenle kullanım alanları oldukça geniştir. Üzerinde merkeziyetsiz finans (DeFi) uygulamaları, NFT pazaryerleri, blockchain oyunları, sosyal medya uygulamaları gibi pek çok Web3 projesi çalışabilir. Özellikle yüksek işlem hızı ve düşük gecikme avantajı sayesinde gerçek zamanlı oyunlar veya yoğun işlem gerektiren finans uygulamaları için uygun bir zemin sunar. Ayrıca Aptos ağı üzerinde yeni token projeleri geliştirilebilir, akıllı kontratlar aracılığıyla oylama ve yönetişim uygulamaları hayata geçirilebilir.APT token arzı ne kadar?: Aptos’un yerel token’ı olan APT için belirlenen toplam arz 1 milyar adet olarak açıklandı. Bu, tüm APT tokenları çıkarıldığında ulaşılacak maksimum miktardır. Ancak bu arzın tamamı dolaşımda değil. Başlangıçta tokenların bir kısmı topluluk, ekip, yatırımcılar ve Vakıf arasında paylaştırıldı. Zaman içinde belirli dönemlerde kilidi açılan tokenlar ile dolaşımdaki arz artmakta. Örneğin, ilk aşamada dolaşımdaki miktar yaklaşık %13 (130 milyon APT) idi ve kalan tokenlar çeşitli takvimlere göre piyasaya giriyor. APT token, ağdaki işlem ücretlerini ödemek, stake yapmak ve yönetişime katılmak için kullanılmakta.Aptos’un geleceği, teknolojisi ve potansiyeli hakkında güncel içerikler için Jr Kripto Rehber serimizi takip edin.