Kurumsal dünyaya Web3’ün kapılarını aralayan bir blockchain projesiyle tanışmaya hazır mısınız? Bu yazıda, VeChain’den bahsedeceğiz. Blockchain teknolojisinin sadece kripto para alım satımıyla sınırlı olduğunu düşünüyorsanız, VeChain sizi şaşırtabilir. Çünkü “VeChain nedir?” sorusunun cevabı, sahteciliği önlemekten gıda güvenliğini artırmaya kadar uzanan oldukça gerçek ve pratik çözümlerle dolu. Özellikle “VeChain ne işe yarar?” ya da “VET coin nedir?” gibi sorular aklınızı kurcalıyorsa, doğru yerdesiniz. Kurumsal dünyayı Web3 ile buluşturan bu projeyi yakından tanımak isteyenler için, bu rehberde aradığınız her şeyi bulabilirsiniz.
VeChain’in Tanımı ve Ortaya Çıkışı
VeChain, şimdiye kadar görmüş olabileceğiniz diğer blockchainlerden daha farklı. Zira genel olarak işletmelerin süreçlerini blockchain teknolojisi ile geliştirmesi için tasarlanmış bir kurumsal blockchain platformu. En başta lüks ürünlerin ve tedarik zincirinin takibine odaklanan VeChain, zamanla genel bir hizmet platformuna evrilerek Web3 tabanlı kurumsal uygulamalara zemin hazırladı. Platform, akıllı kontratlar, IoT (nesnelerin interneti) cihazları ve yapay zekâ gibi teknolojileri bir araya getirerek veride şeffaflık ve blockchain izlenebilirlik sağlıyor. Böylece farklı sektörlerdeki şirketler, ürün ve veri takibini blockchain üzerinde güvenilir şekilde yapabilir hale geliyor.
VeChain’in ortaya çıkışı, Sunny Lu’nun kurumsal dünyada gözlemlediği ihtiyaçlara dayanıyor. Peki, Sunny Lu kimdir? Kendisi, VeChain’i kurmadan önce, lüks marka Louis Vuitton’ın Çin şubesinde CIO olarak görev yapmış bir bilişim lideri. Lu, lüks moda sektöründe çalışırken sahte ürünlerle mücadele ve tedarik zinciri çözümleri konusunda deneyim kazandı. Louis Vuitton bünyesinde yürüttüğü “Track and Trace” isimli ürün izleme projesinde ürünlerin üretimden müşteriye kadar tüm sürecini takip etmeye yönelik bir sistem geliştirdi. Bu deneyim de Lu’ya blockchain teknolojisinin bu alandaki kullanılabilirliğini gösterdi. VeChain ne zaman kuruldu sorusunun cevabı olan 2015’te Sunny Lu ve ekibi, VeChain projesini hayata geçirdi. Proje, ilk etapta Çin merkezli bir blockchain inovasyon şirketi olan BitSE’nin çatısı altında operasyonlarına başladı. Sonrasında ise kurumsal dünyaya blockchain çözümleri sunmayı misyon edindi.
Başlangıçta, birçok altcoin gibi Ethereum ağında çalışmaya başlayan VeChain, 2016’da ilk tokenlarını (VEN) çıkararak pilot uygulamalara başladı. VeChain blockchain üzerindeki asıl büyük adım ise 2018’de geldi. Bu yıl VeChain, kendi ana ağı VeChainThor’u başlattı ve Ethereum’dan ayrıldı. Böylece platform, ölçeklenebilirlik ve özelleştirme konusunda tam kontrole sahip oldu. VeChainThor ağı, Proof of Authority, yani PoA konsensüs mekanizmasını kullanıyor. 101 otorite masternode’u ile yüksek işlem kapasitesi ve düşük enerji tüketimi sayesinde kurumsal kullanım için uygun bir altyapı sunuyor. Uzun lafın kısası, VeChain’in tanımı ve ortaya çıkışı incelendiğinde, Sunny Lu’nun kurumsal vizyonu doğrultusunda 2015’te temellerinin atıldığı görülüyor. 2018’de ise kendi blockchainini başlatıp çift token modeline geçti. Çift token modelini ve ağdaki diğer özellikleri az sonra inceleyeceğiz.
VeChain’in Tarihçesi: Önemli Dönüm Noktaları
VeChain’in gelişim sürecinde, birçok önemli dönüm noktası bulunuyor. 2015’te kurulan bu altcoin ve blockchain projesi, 10 yıllık geçmişinde kritik adımlar attı. İşte VeChain tarihi:
2015: Kuruluş süreci başladı
VeChain, Sunny Lu liderliğinde 2015 yılında kuruldu. Proje, başlangıçta Şanghay merkezli BitSE şirketinin bir girişimi olarak doğru ve ilk günden itibaren kurumsal uygulamalara odaklandı. Bu dönemde ekip, blockchainin iş dünyasındaki kullanım alanlarını araştırmaya ve pilot projeler geliştirmeye başladı.
2017: Stratejik ortaklıklar gün yüzüne çıktı
Kuruluşundan kısa süre sonra VeChain, büyük kurumsal ortaklıklar kurarak adını duyurdu. 2017’de dünyanın önde gelen denetim ve danışmanlık şirketlerinden olan PricewaterhouseCoopers (PwC) ile iş birliğine gitti. PwC, VeChain’in blockchain tabanlı çözümlerini kendi müşteri ağına sunmak üzere projeye dahil oldu. Yine bu dönemde, Norveç merkezli denetim ve sertifikasyon kuruluşu DNV GL blockchain teknolojsine yeşil ışık yaktı ve VeChain’e stratejik ortak ve yatırımcı olarak katıldı.
2018: VeChainThor ve çift token sistemi uygulamaya geçti
2018 yılı, VeChain için en kritik dönüm noktalarından biri diyebiliriz. Zira Temmuz 2018’de VeChain, VeChainThor adını verdiği kendi ana ağını (mainnet) resmi olarak başlattı ve Ethereum üzerindeki VEN tokenlarını, platformun yerel kripto parası VET coinlere dönüştürdü. Bu ağ geçişi ile birlikte VET ve VTHO token nedir sorusu gündeme geldi. Zira proje, çift token modelini tanıtmıştı.
VET token, ağdaki değer transferlerinin ve yönetişimin temel birimi olarak tanıtıldı. VTHO token ise ağ üzerindeki işlem ücretlerini (gas ücretlerini) ödemek için kullanılmaya başlandı. VET sahipleri ellerindeki tokenları tutarak otomatik olarak VTHO üretir hale geldiler. 2018’de ayrıca VeChain, kurumsal yönetim yapısını güçlendirmek amacıyla Singapur merkezli kâr amacı gütmeyen VeChain Foundation’ı kurdu. VeChain Foundation, seçilmiş bir Yürütme Komitesi aracılığıyla projenin geliştirilmesini, pazarlamasını ve global iş birliklerini yönetmeye başladı.
2018-2019: Kurumsal iş birlikleri genişledi
VeChainThor ana ağının devreye girmesiyle beraber, VeChain birçok sektörde büyük ortaklıklar kurmaya devam etti. Otomotiv sektöründe, Alman otomotiv devi BMW ile ortak bir pilot proje yapıldı. Araçların bakım kayıtlarını değiştirilemez biçimde blockchain’e aktaran dijital bir “araç bakım defteri” oluşturuldu. Bu sayede ikinci el araç pazarında sıkça rastlanan kilometre sayacı dolandırıcılığı gibi sorunların önüne geçilmesi hedeflendi.
Perakende ve gıda sektöründe ise, Çin’deki Walmart iştiraki, PwC’nin de teknik desteğiyle taze gıda ürünlerinin tedarik zinciri takibini sağlayan bir blockchain platformu geliştirdi. 2019’da duyurulan Walmart China Blockchain Traceability platformu, VeChain Thor üzerinde çalışarak et, pirinç ve deniz ürünleri gibi gıda ürünlerini çiftlikten mağaza rafına kadar izlemeye başladı. Bu platform, tüketicilerin ürünlerin kaynağını doğrulamasına imkân tanıdı.
VeChain, 2019’da tedarik zinciri dışındaki alanlarda da kendini göstermeye başladı. Lüks tüketim sektöründe, dünyanın en büyük lüks moda gruplarından LVMH (Louis Vuitton Moët Hennessy) ile iş birliğine gidilerek premium ürünlerin orijinalliğini doğrulayan bir uygulama geliştirildi. Şarap üreticisi Penfolds ile ortak projede, Çin’e ihraç edilen şişelerin her birine yerleştirilen NFC çipleri sayesinde şarabın üzüm bağından müşteriye ulaşana dek tüm öyküsü blockchaine kaydedildi. Bu proje, DNV GL tarafından geliştirilen ve VeChain altyapısını kullanan “My Story” uygulamasıyla hayata geçirildi.
Kamu ve sürdürülebilirlik alanında ise VeChain, 2019’da Avrupa’da San Marino Cumhuriyeti ile bir Mutabakat Zaptı imzalayarak ülkenin karbon azaltım stratejisine katkı sunacak Low Carbon Ecosystem girişimine başladı. DNV iş birliğiyle hayata geçen bu ekosistem, birey ve işletmelere çevreci davranışları için karbon kredisi veren, VeChainThor tabanlı bir model sundu.
2020 ve sonrası: VeChain gelişmeleri hız kazandı
2020’li yıllara gelindiğinde VeChain sağlık ve spor gibi alanlarda da kullanıma geçmeye başladı. Örneğin, 2020’de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ndeki Mediterranean Hospital isimli hastanede DNV ortaklığıyla MyCare adında bir uygulama kullanılarak COVID-19 salgını sırasında hijyen ve enfeksiyon risk yönetimi verileri VeChain blockchainine kaydedildi. 2021 yılında VeChain, karma dövüş sporları organizasyonu UFC ile çok yıllık bir sponsorluk anlaşmasına imza attı ve UFC’nin resmi blockchain ortağı oldu. Bu sayede VeChain markası milyonlarca izleyiciye ulaştı ve UFC hayranları için NFT tabanlı dijital koleksiyonlar gibi yeni deneyimler geliştirildi.
2022 ve 2023 yıllarında, VeChain teknik altyapısını geliştirmeye devam etti. PoA 2.0 konsensüs güncellemesiyle hem güvenliği artırdı hem de işlemlerde kesinlik (finality) özelliğini entegre ederek kurumsal kullanım için gereken verimliliği sağladı. Yine 2022’de VeChain, Amazon Web Services (AWS) ile VeCarbon adlı karbon emisyon yönetim platformunu ölçeklendirmek adına ortaklık kurdu.
2024 yılına gelindiğinde VeChain ortaklıkları sayıca daha da arttı. VeChain Foundation, ekosistemi büyütmek için Birleşmiş Milletler ile sürdürülebilir kalkınma projelerinde iş birliği yapmaya başladı ve Avrupa’da ofisler açarak global bir ağ haline geldi. Özetle, kuruluşundan 2025’e kadar geçen sürede VeChain, blockchain dünyasında kurumsal uygulamaların öncüsü konumuna geldi.
VeChain Neden Değerli?
VeChain’i benzer kripto para projelerinden ayrı ve değerli kılan en önemli unsur, gerçek dünya problemlerine getirdiği çözümler ve buna paralel olarak dev markalarla kurduğu iş birlikleri gibi duruyor. Hem teknolojik yaklaşımı hem de ortaklıkları sayesinde VeChain, gerçek dünya kullanım alanları sunan bir platform haline geldi. Bunun dışında, VET tokenın birçok borsada listelenmesi ve kullanılması da kritik bir unsur. Gelin, VeChain’i değerli kılan tüm faktörlere bakalım.
Gerçek dünya kullanım alanları, sunduğu çözümler ve devasa ortaklıklar
VeChain, yalnızca teorik bir blockchain altyapısı değil. Zira gerçek dünya kullanım senaryoları ile kendini kanıtladı. Bugün, VeChain kullanım alanları açısından bakarsak ağ, birçok çözümle karşımıza çıkıyor.
- Tedarik zinciri ve lojistik: VeChain’in en bilinen kullanım alanı, tedarik zinciri yönetimi. Özellikle gıda ve perakende sektöründe şeffaflığı artırmak adına projeler gerçekleştirildi. Örneğin Walmart Çin, gıda kaynağını takip etmek için VeChainThor blockchaini tabanlı biz izlenebilrlik platformu kullanıyor. Bu sayede mağaza raflarındaki ürünlerin hangi çiftlikten geldiği, hangi koşullarda işlendiği gibi bilgilere tüketiciler kolaylıkla ulaşabiliyor.
- Otomotiv: VeChain, otomotiv alanına da değer sunuyor. Alman otomotiv üreticisi BMW ile gerçekleştirilen pilot proje kapsamında, araçların servis ve bakım kayıtları blockchain’e kazındı. Benzer bir şekilde, Renault ve Microsoft iş birliğiyle araç bakım ve yedek parça geçmişini izleyen bir sistem de geliştirildi.
- Lüks tüketim markaları: Sahte ürün sorunu, özellikle lüks tüketim sektöründe ciddi bir problem ve VeChain’in buna da bir çözümü var. LVMH gibi lüks marka gruplarıyla ortak projelerde, çantalardan şaraplara kadar çeşitli ürünlere NFC/RFID çipleri yerleştirdi. Tüketiciler, aldıkları ürünün üzerindeki kodu ya da çipi akıllı telefonlarıyla tarayarak ürünün orijinalliğini ve geçirdiği üretim süreçlerini doğrulayabiliyor. Örneğin, Givenchy veya H&M gibi markalar, VeChain altyapısını kullanarak ürünlerinin tedarik zincirini şeffaf hale getirip sahtecilikle mücadele ediyor.
- Sağlık ve ilaç sektörü: VeChain sağlık sektöründe de yenilikçi kullanım alanları buldu. İlaç devi Bayer’in Çin kolu ile birlikte geliştirilen bir proje ile klinik deney verilerinin takibi blockchain üzerinden yapıldı. Bu sistem, deney sürecindeki verilerin değişmeden kalmasını sağlıyor. Böylece, sağlık verilerinin manipülasyonunu önlüyor.
- Çevre ve sürdürülebilirlik: VeChain, sürdürülebilirlik odaklı projelerle de öne çıkıyor. VeChain ne işe yarar sorusunun bir cevabı da karbon ayak izi takibi ve çevresel verilerin yönetimi. DNV iş birliği ile hayata geçirilen Low Carbon Ecosystem projesi, şirketlerin karbon salınımını izliyor ve azaltmalarına yardımcı oluyor. Bu ekosistem kapsamında, çevre dostu davranışlar için kullanıcılar dijital karbon kredileriyle ödüllendirilerek karbon azaltımı teşvik ediliyor. Enerji sektöründe ise VeChain, Çin’de ENN Energy ve Shanghai Gas gibi şirketlerle birlikte LNG (sıvı doğal gaz) tedarik zincirinde kalite ve emisyon takibi yapan bir platform geliştirdi.
Genel olarak VeChain, çeşitli sektörlerde Web3 kurumsal uygulamalar geliştirmek için somut çözümler sunuyor. Gıda güvenliğinden otomotive, modadan sağlığa ve çevreye kadar uzanan bu geniş kullanım alanları, platformun gerçek dünyadaki geçerliliğini destekliyor. Bu da, diğer kripto para projelerinden farklı olarak VeChain’e gerçek ekonomik değer katıyor.
Denetim şirketleriyle entegrasyon
VeChain’in değerini artıran bir diğer önemli unsur, arkasındaki güçlü kurumsal ortaklık ağı ve bu ağın getirdiği güvenilirlik. Platformun kurulduğu günden bu yana hedefi, büyük şirketlerle ortaklıklar kurarak blockchain teknolojisini gerçek işletme sorunlarına uygulamaktı. Bugün geldiğimiz noktada VeChain, PwC, DNV, BMW, Walmart, Microsoft, Shanghai Gas, Bayer, Louis Vuitton gibi birbirinden farklı sektörlerden devlerle çalışma geçmişine sahip.
Özellikle denetim ve danışmanlık şirketi PwC, VeChain’in büyümesinde kilit bir role sahip. PwC ile yapılan stratejik ortaklık sayesinde VeChain, PwC’nin Çin ve Güneydoğu Asya’daki geniş müşteri tabanına erişim imkânı buldu. Benzer şekilde, DNV gibi küresel bir sertifikasyon şirketinin VeChain ekosistemine katılımı, platformun kurumsal itibarı için büyük bir kazanç oldu. DNV, VeChain ağı üzerinde geliştirilen uygulamalara kendi denetim uzmanlığını entegre etti.
Çift token modeli: VET & VTHO
VeChain’in teknik ve ekonomik tasarımında öne çıkan bir özelliği, çift token modeli. Bu model, platformun sürekliliğini ve kullanımının sürdürülebilirliğini sağlamayı amaçlıyor. VeChain ekosisteminde iki tür kripto para var: VeChain Token (VET) ve VeThor Token (VTHO). Bu çift tasarım, “VET token nedir, VTO token nedir” sorularını da beraberinde getiriyor.
VET, VeChainThor blockchaininin ana tokenı ve ağ üzerindeki değer transferlerini temsil ediyor. VET, tıpkı diğer kripto paralar gibi alım-satım ve değer saklama amacıyla kullanılabiliyor. Ayrıca ağın yönetiminde oy hakkı sağlıyor. Öte yandan VTHO, VeChain ağının “enerji” tokenı olarak tanımlanabilir. Zira ağda VET tutulmasıyla üretilen ve işlem ücretlerini ödemekte kullanılan ikinci bir token VTHO. Oluşan VTHO, ağ üzerinde yapılacak işlemlerin gas (yakıt) ücretini karşılamak için kullanılıyor.
Peki, VeChain neden bu çift tokenlı mekanizmayı seçti? Projeye göre bu çift token mekanizmasının getirdiği en büyük avantaj, işlem maliyetindeki istikrar ve öngörülebilirlik. Zira geleneksel tek tokenlı blockchainlerde (Ethereum gibi) aynı token hem değer saklama hem de işlem ücreti ödeme aracı. Dolayısıyla bu durum, token fiyatındaki dalgalanmalar sonucunda işlem maliyetini de volatil hale getiriyor. VeChain’de ise VET fiyatı piyasa koşullarına göre değişse de, VTHO üretimi ve tüketimi dengesi ile işlem ücretleri daha sabit tutulabiliyor. Bu, özellikle işletmeler için kritik bir özellik. Zira şirketler blockchain uygulamalarını kullanırken yüksek ve belirsiz işlem ücretleriyle karşılaşmak istemiyorlar. VeChain’in modeli de bu yüzden, kripto para piyasasında yaygın olan spekülatif volatilitenin işlem maliyetlerine yansımasını en aza indirerek kurumsal kullanıcılar için sürdürülebilirlik sunuyor.
Ayrıca çift token sistemi, ağ katılımcılarını ödüllendirici bir yapıda. VET tutmak, yönetime katılım hakkı sağlamanın yanı sıra, pasif bir gelir gibi VTHO getirisi sağlıyor. Bu da uzun vadeli VET sahipliğini teşvik eder ve ağın güvenliğine katkıda bulunuyor. Nitekim VeChain, belirli miktarda VET’i uzun süre elinde tutan kullanıcılar için X-node adı verilen özel düğüm programları ile ekstra ödüller ve ayrıcalıklar sunuyor. Topluluk bağları da bu şekilde kuvvetleniyor.
VeChain’in Kurucusu Kim?
VeChain kurucusu kim? VeChain’in kurucusu ve arkasındaki vizyoner, Sunny Lu. 2015’te VeChain’i hayata geçiren Sunny Lu, proje ile özdeşleşmiş bir isim ve halen VeChain Foundation’ın CEO’su olarak ekosistemin büyümesine liderlik ediyor. Peki, Sunny Lu kimdir ve nasıl bir geçmişi var? Sunny Lu, teknoloji ve lüks perakende sektörlerinde (3M, Bacardi) derin bir deneyime sahip bir yönetici. Louis Vuitton Çin’de CIO (Chief Information Officer) pozisyonunda çalışmış olması, kariyerindeki en dikkat çekici noktalardan biri. Zira bu pozisyonda çalışmamış olsaydı, VeChain diye bir şey olmayabilirdi. Zira Louis Vuitton gibi bir lüks markada bilişim teknolojileri yöneticiliği yapan Lu, burada edindiği tecrübe ile blockchain fikrini harmanladı. Özellikle Louis Vuitton’da yürüttüğü ürün takip (track & trace) projeleri Lu’nun kariyerini şekillendirdi.
Lu, bu dönemde markanın ürünlerinin üretimden satış noktasına kadar takibini yapabilecek bir sistem geliştirdi, ancak bu takibin sadece şirket içinde kaldığını gördü. Bu deneyim, farklı şirketler ve sektörlere, güvene dayalı bir izlenebilirlik sağlama fikrini doğurdu. Sunny Lu, blockchain teknolojisinin bu ihtiyaca çözüm olabileceğine ilk kafa yormuş olan isimlerden. 2015 yılında Ethereum’un kurucusu Vitalik Buterin ile yaptığı bir görüşme sonrasında, akıllı kontratların gücünü keşfeden Lu, blockchain’i iş dünyasının hizmetine sunma fikrini netleştirdi.
Hemen ardından VeChain projesini başlatan Sunny Lu, kurumsal odaklı bu blockchain platformunun hem teknik mimarisini oluşturdu hem de iş dünyasıyla köprüler kurmaya başladı. Bizyonu, blockchain ile işletmeler arasında bir köprü kurmaktı.
Sunny Lu’nun kurucusu olduğu VeChain Foundation, projeyi yöneten ana kuruluş. 2017 yılında Singapur’da resmen kurulan Foundation (vakıf), kâr amacı gütmeyen bir yapıda organize edildi ve VeChain ekosisteminin gelişimini yürütmekle sorumlu. Sunny Lu, Foundation’ın başkanı olarak hem teknik geliştirmelere yön vermekte hem de dünya çapında ortaklık ve topluluk ilişkilerini yürütmekte. Vakıf bünyesinde oluşturulan Yürütme Komitesi ve danışma konseyleri, Sunny Lu’nun liderliğinde düzenli aralıklarla bir araya gelerek projenin yol haritasını belirlemekte.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Kurumsal alanda öne çıkan ve 10 yıllık geçmişiyle kripto para arenasında köklü sayılabilen projelerden olan VeChain hakkında birçok detayı ele aldık. Ancak, aklınızda kalan sorular varsa, aşağıdaki sıkça sorulan sorular ve cevaplarını inceleyebilirsiniz:
- VeChain nedir ve hangi sorunu çözüyor?: VeChain, özellikle tedarik zinciri izlenebilirliği başta olmak üzere kurumsal süreçlerde şeffaflık, veri güvenliği ve sahteciliğe karşı çözüm sunan bir blokzincir platformudur. Ürünlerin üretimden son kullanıcıya kadar olan yolculuğunu dijital olarak takip edilebilir hale getirir.
- Kurucusu kimdir ve geçmişi nedir?: VeChain’in kurucusu Sunny Lu’dur. Daha önce Louis Vuitton Çin’de CIO olarak çalışan Lu, lüks ürünlerde sahtecilikle mücadele deneyiminden yola çıkarak 2015’te VeChain’i kurmuştur. Kurumsal vizyona sahip bir teknoloji lideridir.
- VeChain nasıl çalışır, kimler kullanıyor?: VeChain, kendi blockchaini olan VeChainThor üzerinde çalışır ve Proof of Authority (PoA) konsensüs mekanizması kullanır. Şirketler ürünlerine yerleştirilen sensörler, QR kodlar veya NFC etiketleriyle bilgileri blockchaine kaydeder. DNV, PwC, BMW, Walmart China gibi büyük şirketler VeChain'i aktif olarak kullanmaktadır.
- VET ve VTHO farkı nedir?: VET, VeChain’in ana token’ıdır; değer transferi ve yönetişim işlemlerinde kullanılır. VTHO ise VET sahipleri tarafından otomatik olarak üretilir ve ağ üzerindeki işlemlerin ücretini (gas) ödemek için kullanılır. VET elde tutmak, pasif olarak VTHO kazandırır.
- VeChain’in avantajları nelerdir?: VeChain’in birçok avantajı var. Birkaçı şöyle: gerçek dünya sorunlarına odaklı olması, güçlü kurumsal iş birlikleri (BMW, PwC, DNV vb.), çift token modeliyle işlem maliyetlerinde istikrar, yüksek verimlilik ve düşük enerji tüketimi, denetim şirketleriyle entegre çalışan güvenilir altyapı.
Tedarik zincirinin geleceği ve blokzincirin kurumsal alandaki yeri hakkında daha fazla bilgi için JR Kripto Rehber serimize göz atın.
