Blockchain teknolojisinin hızla geliştiği günümüzde, yeni nesil ağlar daha hızlı, daha düşük maliyetli ve daha ölçeklenebilir çözümler sunma yarışında öne çıkıyor. Bu yarışın en dikkat çekici katılımcılarından biri olan Solana, son yıllarda hem geliştiricilerin hem de yatırımcıların ilgisini çeken bir proje haline geldi. Peki, Solana’yı bu kadar özel ve öne çıkan bir proje haline getiren şey ne? Şimdi gelin, Solana’nın ne olduğunu ve bu ağın nasıl ortaya çıktığını adım adım inceleyelim.
Solana’nın Tanımı ve Ortaya Çıkışı
Solana nedir sorusunun en öz yanıtı, merkezi olmayan, yüksek performanslı bir birinci katman (Layer-1) blockchain ağı olması. Solana, geliştiriciler ve kullanıcılar için hızlı işlem hızları ve düşük ücretler sunmayı hedefler. Özellikle Ethereum gibi daha eski açık blockchainlerde karşılaştırıldığında bu yönleriyle öne çıkar. Solana, küresel benimsenmeyi kolaylaştırmak için sansüre dirençli, güvenli ve hızlı blokzincir olarak görülür.
Solana, San Francisco merkezli bir teknoloji şirketi olan Solana Labs tarafından geliştirildi. Peki, Solana ne zaman çıktı? Solana ne zaman kuruldu? Proje resmi olarak 2018'de kurulmuş olsa da, protokol üzerindeki geliştirme çalışmaları ilk olarak 2017'de ortak kurucu Anatoly Yakovenko'nun orijinal Proof-of-History (PoH) teknik makalesini yazmasıyla başladı. Yakovenko, önceden görev aldığı Qualcomm'da dağıtık sistemler ve sıkıştırma algoritmaları konusunda geniş deneyime sahipti. Bu deneyimi, ağ senkronizasyonunu basitleştiren güvenilir bir saatin, sonuç olarak ağı katlanarak daha hızlı hale getirebileceğini anlamasını sağladı. Yakovenko, PoH'yi kullanarak, Bitcoin ve Ethereum gibi "saatsiz", “zamansız” blockchain sistemlerine kıyasla blockchaini muazzam derecede hızlandırabileceğini düşündü.
Yakovenko'ya göre, ekibi performans sınırlamaları ve yüksek maliyetler olmadan güvenilir hesaplamalardan yararlanan bir akıllı sözleşme platformu inşa etmek istedi. Geleneksel blockchainlerin hız ve işlem hacmi konusunda zorlanması nedeniyle Anatoly, dağıtık sistemler alanındaki uzmanlığını blockchainde kullanmayı düşündü.
İlk PoH teknik makalesi Kasım 2017'de yayınlandı. Greg Fitzgerald, Anatoly'nin teknik makalesinin açık kaynak uygulamasını (prototipini) Şubat 2018'de GitHub'a yayınladı. Greg, Şubat sonunda prototipin saniyede 10.000 işlemi işleyebildiğini gösteren ilk sürümü yayınladı. Stephen Akridge daha sonra imza doğrulamasını GPU'lara aktararak iyileştirilmiş bir işlem hacmi gösterdi. Anatoly, Greg, Stephen ve üç kişi daha başlangıçta Loom adıyla anılan şirketi kurdu. Ancak, Ethereum tabanlı Loom Network adında zaten var olan bir proje olduğu ortaya çıktı, bu nedenle ekibin adını değiştirmesi gerekti. Ortak kurucular sık sık Kaliforniya'daki Solana Beach'te sörf yaptıkları için, bu plajın adından ilham alarak blockchainleri için "Solana" adını seçtiler ve bu ad kalıcı oldu.
Projenin "mainnet beta" sürümü Mart 2020'de yayına girdi. Bu, deneysel protokolden işlevsel bir ağa geçişi işaret ediyordu. Proje, akıllı sözleşme desteği ve temel işlem yetenekleri sunarak Solana mainnet beta sürümünü başlattı. Böylece SOL coin de hayatımıza girdi.
Solana'yı teknik olarak farklı ve güçlü kılan en önemli yapı taşı ise, şimdi detaylarına göz atacağımız Proof of History (PoH) mekanizması. Peki, Proof of History nedir? PoH, merkezi olmayan bir ağdaki bilgisayarlar arasında, tüm bilgisayarların bunun hakkında iletişim kurup anlaşmasına gerek kalmadan zamanı tutmak için tasarlandı. Solana, işlemleri zaman damgalamak için kriptografik işlevleri kullanır, böylece her doğrulayıcı, kolektif onayı beklemeden ağın zaman çizelgesine güvenebilir. Bu mekanizma, doğrulayıcılar arasındaki koordinasyon ihtiyacını azaltarak işlem hacmini artırır. PoH, PoS konsensüs mekanizmasında önemli bir rol oynasa da, tek başına bir konsensüs mekanizması değil.
Solana’nın Tarihçesi: Önemli Dönüm Noktaları
Solana'nın teknik altyapısını tanıdıktan sonra, şimdi de projenin gelişim sürecine, yani zaman içindeki yolculuğuna birlikte bakalım. Solana tarihi boyunca öne çıkan bazı önemli noktalar şunlar:
- Kasım 2017: Anatoly Yakovenko, dağıtık sistemler için yeni zaman tutma yöntemini tanımlayan Proof-of-History (PoH) teknik makalesini yayınladı.
- Şubat 2018: Greg Fitzgerald, Anatoly'nin teknik makalesinin açık kaynak uygulamasını (Silk) GitHub'a yükledi. İlk sürüm saniyede 10.000 işlemi doğrulayıp işledi.
- Haziran 2018: Solana teknolojisi bulut tabanlı ağlarda çalışmaya başladı.
- Temmuz 2018: Solana ekibi, 50 node’dan (düğümden) oluşan ve 250.000 TPS'ye kadar hızlanabilen ilk halka açık test ağını yayınladı.
- Aralık 2018: Ekip, 150 düğümlü, gigabit ağ test ağını (v0.10 Pillbox) başlattı ve ortalama 200.000 TPS ve 500.000 TPS'ye kadar patlamalarla bir "soak test" gerçekleştirdi.
- Temmuz 2019: Solana ekibi, Multicoin Capital liderliğindeki finansman turlarında (özel token satışları) yaklaşık 20 milyon dolar topladı.
- Ağustos 2020: Teşvikli test ağı (Tour de SOL) başlatıldı.
- Mart 2020: Solana'nın Beta Ana Ağı başlatıldı. Ekip ayrıca halka açık bir token açık artırması yoluyla 1,76 milyon dolar topladı.
- 2021: Solana fiyatı 2021'deki boğa koşusuyla %13500 artarak 260 doların üzerine çıktı. Zira FTX'in Solana blockchaini üzerinde yeni bir NFT pazarı başlatması, dünyanın en büyük NFT pazarı OpenSea'nin Solana koleksiyonları için destek sağlaması ve NFT ve DeFi projelerinde büyük yükseliş yaşanması bu döneme denk geldi. Bu dönemdeki büyüme genellikle "Solana Summer (Solana yazı)" olarak anılıyor. Phantom cüzdan gibi yeni cüzdanlar ve Serum gibi ekosistem projeleri ortaya çıkarak kullanıcı benimsemesini artırdı.
- Eylül 2021: Raydium'daki botlar tarafından yapılan hizmet reddi saldırısı nedeniyle büyük bir ağ kesintisi yaşandı. Ağ 17 saat boyunca çevrimdışı kaldı.
- Ocak 2022: İki hafta boyunca kısmi kesintiler yaşandı. Ağ, bot işlemlerinin yoğunluğu nedeniyle 30 saatlik bir kesinti de dahil olmak üzere uzun süreli kesintiler yaşandı.
- Mayıs 2022: NFT minting botlarının neden olduğu bir ağ kesintisi meydana geldi ve 7 saat sürdü.
- Haziran 2022: Bir yazılım hatası nedeniyle konsensüs hatası yaşanır ve bu da başka bir ağ kesintisine yol açtı.
- Temmuz 2022: Solana Ventures, Koreli GameFi, NFT ve DeFi startup'ları için 100 milyon dolarlık bir yatırım fonu başlattı.
- Ağustos 2022: Yaklaşık 8000 Solana tabanlı sıcak cüzdan (Phantom ve Slope dahil) istismar edilir ve milyonlarca dolar kayboldu.
- 2022 FTX Çöküşü: FTX'in kurucusu Sam Bankman-Fried'ın önde gelen bir Solana destekçisi olması nedeniyle, FTX'in çöküşü Solana üzerinde büyük bir test yarattı. SOL fiyatı düştü. Proje ekibi ve ağda kalmayı seçen geliştiriciler, yeni güncellemeler ve ürünler yayınlayarak bu süreçte direnç gösterdi. Çöküşün ardından "Only Possible on Solana" (OPOS) sloganı popülerleşti ve topluluk için bir toparlanma çağrısı haline geldi.
- 25 Şubat 2023: Doğrulayıcı yazılımının yükseltilmesinden sonra blok üretimindeki bir yavaşlamanın neden olduğu başka bir ağ kesintisi yaşandı.
- Aralık 2023: Circle'ın EURC stablecoin'i Solana'da yayınlanır. Solana, aylık yeni ve aktif adreslerde rekor kırdı; aktif adres sayısı Kasım rakamlarının %50 üzerine çıkarak 15,6 milyonu geçti. Solana, Aralık 2023'te Ethereum'dan daha yüksek işlem hacmi kaydeder ve bunu kesinti yaşamadan başardı.
- 2023 Sonu/2024 Başı: BONK meme coin'in yükselişi Solana ekosistemine önemli ilgi çekti ve yatırımcıları ve kullanıcıları cezbetti. Ağ performansı iyileşti ve on-chain kullanıcı ve aktivite metrikleri 2021'deki zirvelerini aştı.
- 2024 yılında SOL büyüdü: Solana, yeni geliştiriciler için en hızlı büyüyen ekosistem oldu. %81 oranında tüm DEX işlemlerinin Solana ekosisteminden geldiği rapor edildi. Liquid staking gibi yeni inovasyonlar tanıtıldı. Solana, Ethereum'u ücretler ve gelir açısından geride bırakmaya başlar. Pump.fun gibi platformlar meme coin başlatmayı kolaylaştırdı. Firedancer ve Runtime V2 gibi yükseltmeler devam etti. Solana Saga mobil telefonunun ikinci sürümü hazırlandı. Solana Pay, Shopify'da entegre bir uygulama olarak milyonlarca işletme için kullanıma sunuldu. Franklin Templeton, Franklin Onchain ABD Devlet Para Fonu'nu Solana'ya genişletti.
- Ağ kesintilerine yönelik yeniden yapılandırma süreci başladı: 2025 itibarıyla Solana 1 yıldan uzun süredir kesintisiz çalışıyor. Bu, "mainnet-beta" etiketinin kaldırılması için önemli bir kilometre taşıyor. Ağ kesintilerinin sıklığı ağ olgunlaştıkça azalmakta. Ancak bazı topluluk liderleri kesintilerin devam edeceğini öngörüyor. Nisanda 2025 itibarıyla Solana'nın piyasa değeri 50 milyar doların üzerinde olup, en etkili blockchainlerden biri haline geldi. Gerçek dünya performansı saniyede yaklaşık 4.000 TPS civarında seyrediyor. Solana'nın zorluklarla (ağ kesintileri ve merkeziyetçilik endişeleri dahil) karşılaşmasına rağmen, ekip QUIC protokolü ve stake ağırlıklı işlem önceliklendirme gibi yükseltmeleri hızla devreye sokarak ağı istikrara kavuşturdu ve 2025 itibarıyla önemli ölçüde iyileşme sağladı.
- 2025’in Ocak ayında rekor seviye görüldü: Solana’nın Mainnet Beta ağı ve yerel token’ı SOL, Mart 2020’de halka açıldı. Fiyat geçmişine bakıldığında, SOL 11 Mayıs 2020’de tüm zamanların en düşük seviyesi olan 0.5052 doları gördü. FTX çöküşü sonrasında yaşanan zorlu döneme rağmen, proje ekibi geliştirmelere devam etti. Toparlanma süreci 2023 sonlarına doğru kullanıcıların yeniden ağa yönelmesiyle ivme kazandı. SOL fiyatı 10 dolar seviyesinden hızlı bir yükselişle, Ocak 2024 başında 101 dolara ulaştı. Ardından ivmesini sürdüren Solana, 19 Ocak 2025’te 294.33 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Bu yükselişin ardında, ABD Başkanı Donald Trump’ın TRUMP, eşi Melania Trump’ın ise MELANIA isimli meme coinlerini Solana ağında çıkarması yer alıyor. Nisan ayı itibariyle token, 150 dolar civarında.
Solana Neden Değerli?
Tüm bu tarihsel gelişmelerin ardından, Solana’nın neden bu kadar ilgi çektiğini daha iyi anlamak için teknolojik değerine yakından bakmamız gerekiyor. Solana özellikleri ve teknolojik inovasyonları, onu Blockchain alanında değerli kılan temel unsurlar olarak karşımıza çıkıyor:
Yüksek işlem hızı ve düşük işlem maliyeti
Solana'nın en belirgin özelliği hızı. Ağ, teorik olarak saniyede 65.000'e kadar veya bazı kaynaklara göre standart bir gigabit ağ üzerinde 710.000'e kadar işlem gerçekleştirebilir. Solana vs Ethereum karşılaştırmalarında bu fark oldukça dikkat çeker; Ethereum 1.0 saniyede yaklaşık 13-15 işlem işlerken, Solana'nın bu kapasitesi onu birçok blockchain ağından ayırıyor. BNB Chain ise bu sayı 74.41 civarında. Bu hız, Solana'nın benzersiz Proof-of-History (PoH) mekanizmasının, Proof-of-Stake (PoS) sisteminin üzerindeki “katmanlaşma” sürecinin bir sonucudur. PoH, doğrulayıcıların iletişim kurmasına gerek kalmadan işlemleri sıralayarak blokların çok daha hızlı üretilmesini sağlar.
Özellik | Ethereum (ETH) | Solana (SOL) | BNB Chain (BNB) |
Konsensüs Mekanizması | Proof of Stake (PoS) | Proof of History (PoH) + PoS | Proof of Staked Authority (PoSA) |
Gerçek Zamanlı TPS | 14.38 TPS | 1,214 TPS | 74.41 TPS |
Maksimum TPS (100 blok) | 62.34 TPS | 2,909 TPS | 1,731 TPS |
İşlem Ücreti (Ortalama) | $1.9 | $0.006 | $0.02 |
Hızın yanı sıra, düşük işlem maliyeti de önemli bir avantaj. Basit işlemlerin pahalı hale geldiği eski blockchainlerin aksine, Solana mikro işlemleri bile yapılabilir kılıyor. Ortalama işlem ücreti genellikle bir sentin altında, hatta bazı kaynaklara göre 0,00025 dolar civarındadır. Bu uygun maliyet, özellikle yüksek hacimli uygulamalar ve sık işlemler için Solana'yı cazip hale getiriyor. Düşük ücretler ve yüksek hız, Solana'nın merkezi ödeme işlemcileriyle (Visa gibi) rekabet etmesini sağlama potansiyeli taşıyor.
Web3 ve NFT projelerine ideal altyapı sunuyor
Solana'nın yüksek işlem hacmi ve düşük ücretleri, DeFi, NFT'ler, GameFi ve DePIN gibi çeşitli kategorilerde yeni uygulamaları denemek için çekici bir ortam yarattı. Solana'daki uygulamalar, ağın hızından ve düşük maliyetinden yararlanır. Solana NFT platformları üzerindeki NFT minting’i ve ticareti için özellikle uygun olup, kullanıcıların diğer ağlarda görülen yüksek "gas" maliyetlerine katlanmadan NFT'leri listelemesine, almasına veya satmasına olanak tanır. Serum, Raydium, Jupiter, Magic Eden, Solanart, Phantom, Backpack, Solflare, Bonfida (Serum için arayüz, API ve veri analizi sunar), Orca (DEX) gibi projeler Solana ekosisteminde faaliyet gösteriyor. Helium ve Render Network gibi DePIN projeleri de Solana'yı kullanır.
Genel olarak Solana ekosistemi sürekli büyüyor. DeFi, NFT ve DePIN gibi alanlarda yüzlerce yerel protokol bulunuyor. Dev borsalar, kurumsal yatırımcılar ve global bankalar Solana'ya ilgi göstermeye başlıyor. Circle'ın USDC ve EURC stablecoin entegrasyonları, Wormhole gibi köprüleme protokolleri likiditeyi artırdı ve kullanıcıların Solana'ya kolayca fon transfer etmesine olanak tanıdı. Shopify ile Solana Pay entegrasyonu ve Franklin Templeton gibi kurumların fonlarını Solana'ya taşıması benimsenmenin arttığını gösteriyor. Üstelik Solana, 2024'te tüm DEX işlemlerinin %81'ini oluşturdu.
Solana, geliştirici dostu ortam ve açık bir kaynak yapısına sahip
Solana, Rust gibi güçlü ve uyarlanabilir bir programlama dilini kullanıyor. Rust, Ethereum'un Solidity'sine kıyasla öğrenmesi daha zor olmayan ve daha geniş bir geliştirici havuzunu çeken bir dil olarak kabul edilmekte. Ayrıca C++ ve C gibi popüler dillerde kodlama esnekliği sunmakta. Bu durum, blockchain daha önce düşünmemiş olabilecek geliştiriciler için bir kapı açıyor. Daha fazla geliştirici, daha fazla proje ve daha çeşitli bir ekosistem anlamına gelir. Solana, geliştirici dostu bir ortam sunar; eğitimler ve kapsamlı bir kodlama rehberi mevcut. Tüm temel istemci yazılımları açık kaynak lisanslar altında halka açık olarak GitHub'da barındırılır, bu da açık erişim ve topluluk katkılarına izin verir. Solana, 2024'te yeni geliştiriciler için 1 numaralı blockchain oldu. Solana geliştirici araçlarının çeşitliliği bu birinciliği sağladı.
Proof of History (PoH) ve Proof of Stake (PoS) ile hibrit yapı
Solana, benzersiz Proof-of-History (PoH) mekanizmasını Delegated Proof-of-Stake (DPoS) veya Proof-of-Stake (PoS) ile birleştirir. PoH, işlemlerin kronolojik sırasını doğrulayarak ağın "saati" gibi davranır. Bu, doğrulayıcıların işlemleri çok daha hızlı işlemesine olanak tanır. PoS katmanı ise ağı güvence altına almak için kullanılır. Doğrulayıcılar (veya temsilciler), işlemleri doğrulamak ve yeni bloklar eklemek için SOL tokenlarını stake ederler. Bu hibrit yaklaşım, yüksek işlem hızını ve ölçeklenebilirliği sağlarken, aynı zamanda enerji verimliliği ve güvenliği (kötü niyetli aktörlerin stake ettikleri SOL'u kaybetme riskiyle karşı karşıya kalması) dengeler.
PoS ağı ve diğer inovasyonlar sayesinde Solana'nın enerji tüketimi düşük. Her işlemin yalnızca birkaç Google araması kadar enerji kullandığı belirtilmekte. Bu faktörler bir araya geldiğinde, Solana'yı yüksek hızlı, düşük maliyetli, ölçeklenebilir ve gelişen bir ekosisteme sahip değerli bir blockchain ağı haline getirir.
Teknik özelliklerin arasında SOL coin ne işe yarıyor?
Solana’nın teknik gücü ve ekosistemi kadar önemli bir diğer unsur da, bu yapının kalbindeki ekonomik model: SOL coin. Çünkü Solana’nın ekosistemi içinde sadece teknik altyapı değil, bu altyapıyı besleyen ve çalıştıran ekonomik unsurlar da kritik rol oynuyor. Peki, SOL coin ne işe yarar? SOL, Solana ağı içinde çoklu roller üstleniyor. Öncelikle SOL coin nedir sorusunu açıklamak gerekiyor. SOL, Solana blockchaininin yerel kripto para birimi. Değeri, ağın temel yeteneklerinden ve kendi kullanım alanlarından kaynaklanıyor.
SOL, Solana ağının yerel kripto para birimidir ve ağın işleyişinde kilit rol oynar. Öncelikle, Solana üzerindeki tüm işlemler için işlem ücretleri SOL ile ödenir. Bu, ağın hızlı ve düşük maliyetli yapısını mümkün kılar.
Ayrıca, SOL tokenları stake edilerek ağın güvenliği sağlanır. Doğrulayıcılar ya da delegatörler, bu sayede hem ağı destekler hem de ödüller kazanır. Bu sistem, Solana’nın Proof-of-Stake modelinin temelini oluşturur. SOL aynı zamanda yönetişimde de rol oynar. Sahipleri, ağdaki protokol güncellemeleri ve kararlar üzerinde oy kullanma hakkına sahiptir. DeFi ve NFT projelerinde ise SOL, hem teminat hem de ödeme aracı olarak kullanılır. Tüm bunların ötesinde SOL, tıpkı diğer büyük kripto paralar gibi alınıp satılabilir ve değer saklama aracı olarak kullanılabilir.
Solana’nın Kurucusu Kimdir?
Solana kim kurdu sorusunun cevabı, baş geliştirici ve vizyoner Anatoly Yakovenko'dur. Yakovenko, Solana Labs'ın CEO'su ve ortak kurucusu. Anatoly Yakovenko'nun geçmişi, Solana'nın teknik vizyonunun anlaşılması açısından önemli. Yakovenko, mobil telefonlar için yarı iletkenler, yazılımlar ve kablosuz teknoloji hizmetleri sağlayan Fortune 500 şirketi Qualcomm'da uzun yıllar çalıştı. Qualcomm'da dağıtık sistemler ve sıkıştırma teknikleri üzerine odaklandı. Ayrıca Dropbox gibi şirketlerde de çalıştı. Bu sektördeki deneyimi ve dağıtık sistem tasarımı bilgisi, blockchain verimliliğini Proof-of-History ile geliştirme fikrinin ortaya çıkmasına zemin hazırladı. Yakovenko, bloğuna bir "saat" ekleyerek kronolojik bir olay kaydı oluşturmanın blockchaini daha verimli hale getirebileceğini fark etti. Bu fikir, 2017'de Proof-of-History kavramını tanımlayan bir teknik makale yazmasına yol açtı.
Solana kurucusu Anatoly Yakovenko, projenin geliştirilmesi için Qualcomm'dan eski meslektaşları Greg Fitzgerald ve Stephen Akridge ile bir araya geldi. Greg Fitzgerald, PoH blockchaininin ilk yinelemesi üzerinde çalıştı ve Rust'a geçti. Stephen Akridge ise imza doğrulamasını GPU'lara aktarma konusunda çalıştı. Ekibe daha sonra Raj Gokal da katıldı. Solana ekibinin diğer önemli üyeleri arasında Jeffrey Levy (Solana Vakfı ve Solana Labs Operasyon Danışmanı), Matthew Sorg (Teknoloji ve Ürün Lideri), Caesar Chad (Rust Geliştirici ve Yatırımcı İlişkileri) ve Spencer Spinell (Stratejik Danışman) bulunmakta.
Solana ekosisteminde iki temel kuruluş rol oynuyor:
- Solana Labs: San Francisco, Kaliforniya merkezli bir teknoloji şirketi. Blockchainin temel yapı taşlarını oluşturmuş ve ağın altında yatan altyapıyı ve teknolojiyi geliştirmeye devam etmektedir. Ağın optimizasyonu ve verimli çalışmasını sağlama konusunda sorumlu. Solana Labs ayrıca ekiplere işlerini kurmak için araçlar ve bağlantılar sağlayan bir kuluçka merkezi görevi de görür. Solana Labs ekibi yeteneklidir ve ağdaki değişikliklere hızla tepki verip zamanında düzeltmeler sunabiliyor.
- Solana Foundation (Solana Vakfı): Haziran 2019'da kurulan İsviçre merkezli kar amacı gütmeyen bir kuruluş. Solana ekosisteminin merkeziyetsizleşmesi, benimsenmesi ve güvenliğine adandı. Hibeler, Delegasyon Programı ve geliştirici araçları için fon sağlamayı denetler. Resmi marka varlıkları, sosyal medya hesapları, web siteleri ve ticari markaları kontrol eder. Görece daha küçük bir ekiple (60-65 tam zamanlı çalışan) faaliyet gösterir.
Topluluk katkılı merkeziyetsizleşme süreci
Solana ağı, 4.514 düğüme (1.414 doğrulayıcı ve 3.100 RPC dahil) dağıtılmış halde. Doğrulayıcı seti 37 ülkeye yayıldı. Nakamoto Katsayısı (ağın canlılığını durdurmak için işbirliği yapması gereken minimum bağımsız varlık sayısı) genellikle 19 olarak belirtiliyor, ancak bireysel varlıkların birden fazla doğrulayıcıyı anonim olarak çalıştırabilmesi nedeniyle gerçek rakamın daha düşük olması muhtemel. Doğrulayıcı seti ve barındırma sağlayıcıları (Teraswitch, Latitude.sh, OVHcloud, Cherry Servers gibi önde gelenlerle) hala bir miktar "konsantre". Fakat, Firedancer gibi birden fazla istemci uygulaması istemci çeşitliliğini artırarak tek bir hatanın tüm ağı etkileme riskini azaltmayı hedefliyor. Solana ve Ethereum, şu anda birden fazla istemci uygulaması sunan tek layer 1 blockchainleri olarak karşımıza çıkıyor. Ağın temel bileşenlerindeki önemli değişiklikler halka açık bir SIMD (Solana Improvement and Development) öneri sürecinden geçer. Merkeziyetsizlik, Solana için devam eden bir geliştirme ve iyileştirme alanı.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Solana rehberimizin ardından, en çok merak edilen soruları da yanıtlamak istedik. Bu bölümde, hem yeni başlayanlar hem de meraklı takipçiler için Solana hakkında sıkça sorulan konulara kısa ve net cevaplar bulabilirsiniz.
- Solana nedir ve Ethereum'dan farkı ne?: Solana, yüksek hız ve düşük işlem maliyeti sunan, ölçeklenebilir bir Layer-1 blockchainağıdır. Ethereum’a kıyasla daha hızlıdır (TPS bakımından), işlem ücretleri çok daha düşüktür ve Proof-of-History (PoH) gibi yenilikçi bir zaman mekanizması içerir. Ethereum daha köklü ve merkeziyetsizlik açısından daha güçlü kabul edilse de, Solana performans odaklı projeler için cazip bir alternatiftir.
- Solana’yı kim kurdu?: Solana, eski Qualcomm çalışanı Anatoly Yakovenko tarafından kuruldu. Yakovenko’ya Greg Fitzgerald, Stephen Akridge ve daha sonra Raj Gokal gibi isimler katıldı. Geliştirme süreci 2017'de başladı, ana ağ ise 2020'de başlatıldı.
- Solana ağı neden bu kadar hızlı?: Solana’nın hızı, PoH mekanizması sayesinde işlemlerin kronolojik sıraya konması ve doğrulayıcıların senkronize zaman bilgisiyle işlem yapabilmesinden kaynaklanır. Ayrıca, yüksek donanım gereksinimi ve paralel işlem yürütme kabiliyeti (Sealevel) TPS'yi artırır.
- Solana’da NFT ve DeFi projeleri nasıl çalışır?: Solana’nın düşük işlem ücretli ağ olması ve yüksek hızı, NFT ve DeFi projeleri için ideal bir altyapı sunar. Magic Eden, Raydium, Jupiter gibi projeler Solana üzerinde çalışır. NFT minting işlemleri ucuz ve hızlıdır; DeFi protokolleri ise likidite, staking ve borç verme gibi işlevleri destekler.
- Solana güvenilir mi, neden ağ kesintisi yaşanıyor?: Solana, genel olarak güvenilir olsa da geçmişte ağ kesintileri yaşamıştır. Bu kesintiler genellikle bot saldırıları, yazılım hataları ve yoğun işlem yükünden kaynaklanmıştır. Ancak 2024’ten itibaren ağ istikrarı ciddi şekilde artmış ve son bir yıldır kesinti yaşanmamıştır.
- Solana’nın geleceği nasıl görünüyor?: SOL coin geleceği, geliştirici ilgisi, kullanıcı benimsemesi ve inovatif altyapısıyla güçlü bir büyüme sergiliyor. Firedancer gibi yükseltmeler, Solana Pay’in yaygınlaşması ve kurumsal ilginin artması, ağın geleceğini parlak kılıyor. 2025 itibarıyla Solana, istikrarlı çalışması ve büyüyen ekosistemiyle en güçlü Layer-1 projelerden biri olarak öne çıkıyor.
Solana ağı ve Web3 dünyasındaki yerini daha yakından tanımak için JR Kripto Rehber serimizi takip edin!
