Loopring (LRC), Ethereum blockchaini üzerinde çalışan, zkRollup tabanlı bir layer-2 (L2) protokolüdür. Temel amacı, merkeziyetsiz borsa (DEX) işlemlerini daha hızlı, daha ucuz ve daha güvenli hale getirmektir. Kullanıcılar, varlıklarını kendi cüzdanlarında tutarken diledikleri gibi işlem yapabilir; böylece hem kontrol ellerinde kalır hem de yüksek gas ücretlerinden kaçınmış olurlar. Loopring, Ethereum’un güvenliğini korurken onun yavaşlığını ve maliyetini azaltan yenilikçi bir altyapı sunar. Protokolün yerel kripto para birimi LRC’dir ve ERC-20 standardına uygun olarak çalışır.
Loopring protokolü, Ethereum ölçeklendirme yaklaşımlarından biri olan zkRollup teknolojisini kullanır. Bu sayede Ethereum ağındaki yavaş ve maliyetli işlemleri adeta bir “toplu taşıma” misali bir araya toplayarak yüksek hızda ve düşük ücretle gerçekleştirebilir. Loopring, Ethereum üzerinde ilk zkRollup tabanlı DEX protokolü olarak öne çıkmıştır. Geleneksel DEX’lerin aksine, işlemlerin büyük kısmı Ethereum dışında işlenip özet halde zincire yazıldığı için Loopring ile saniyeler içinde alım-satım yapılabilir ve işlem başına ödenen gas ücretleri oldukça düşüktür.
Loopring’i daha yakından tanımak, nasıl çalıştığını öğrenmek ve kullanım alanlarını keşfetmek için rehberimizi incelemeye devam edelim.
Loopring’in Tanımı ve Ortaya Çıkışı
Loopring protokolü ilk olarak Ağustos 2017’de Daniel Wang tarafından duyuruldu. Wang, Google ve JD.com geçmişi olan bir yazılım mühendisi olup, 2014 yılında işlettiği Coin Port adlı merkezi kripto borsasında yaşadığı zorluklar sonucunda merkezi borsaların doğasında bazı problemler olduğunu fark etti. Bu deneyim, kullanıcıların kendi varlıkları üzerinde tam kontrole sahip olabileceği bir borsa altyapısı geliştirme fikrini doğurdu. Sonuç olarak Wang, merkeziyetsiz bir borsa protokolü olan Loopring konseptini hayata geçirmek üzere çalışmalara başladı.
Loopring’in ortaya çıkışı, 2017 kripto para piyasasındaki gelişmelerle yakından ilişkili. Proje, Ağustos 2017’de bir ilk para arzı (ICO) gerçekleştirerek yaklaşık 120.000 ETH (yaklaşık 45 milyon $) fon topladı. Ancak kısa bir süre sonra Çin hükûmetinin ICO’lara getirdiği kısıtlamalar nedeniyle Wang ve ekibi toplanan fonların %80’ini yatırımcılara geri iade etme kararı aldı. Kalan bütçe ile Loopring protokolünün geliştirilmesine devam edildi ve ekip, sınırlı kaynaklara rağmen proje hedeflerini sürdürmeyi başardı.
Loopring adı nereden geliyor diye merak edebilirsiniz. Projenin ismi, özgün bir “halka eşleme (ring-matching)” metodundan gelmektedir. Loopring’in ilk sürümünde, birden fazla alım-satım emri dairesel bir halka oluşturacak şekilde eşleştirilebiliyor ve bu sayede farklı kripto para birimleri arasında aracısız takas daha verimli gerçekleşebiliyordu. Bu yenilikçi yaklaşım, hem daha iyi fiyat oluşumu hem de daha yüksek likidite sağlama potansiyeli taşıyordu. Zamanla Loopring, bu özgün fikri temel alarak teknolojisini geliştirdi ve Ethereum üzerinde zkRollup ile çok daha yüksek verimlilikte çalışan bir protokole evirildi.
Loopring’in Tarihçesi: Önemli Dönüm Noktaları
Loopring’in tarihçesi de oldukça dikkat çeken bir konu. Gelin, kripto paranın tarihine de beraber bakalım:
- 2017: Loopring protokolünün temelleri atıldı. Daniel Wang projeyi duyurdu ve Ağustos 2017’de gerçekleştirilen ICO ile 120.000 ETH fon toplandı (yaklaşık 45 milyon USD). Çin’in ICO yasağı sonrası toplanan fonların büyük bölümü (%80) iade edildi, ancak proje gelişimi elde kalan kaynaklarla sürdü.
- 2018: Loopring protokolünün ilk versiyonları ve temel altyapısı üzerinde çalışmalar devam etti. Bu yıl içinde proje, halka eşleme modeliyle çalışan protokolünü farklı blockchain platformlarında da uygulamaya açık şekilde tasarlamayı hedefledi.
- 2019: Loopring 2.0 versiyonu ile protokolün token ekonomisinde güncellemeler yapıldı; artık işlem ücretleri farklı token’larla ödenebilir hale geldi ve belirli bir oranı LRC yakımı şeklinde düzenlendi. Mayıs 2019’da LRC token sözleşmesi 2.0’a yükseltilerek akıllı kontrata yakım özelliği eklendi ve bu sayede protokol kullanıldıkça LRC arzının azalması sağlandı.
- 2019-2020: Loopring protokolü 3.0 sürümüne geçiş yaptı ve bu sürümle zkRollup teknolojisi entegre edildi. Bu sayede protokolün işlem kapasitesi dramatik biçimde arttı (önceki ~2-3 TPS seviyesinden, zkRollup ile saniyede ~2.000 işlemin üzerine çıktı). Güvenliği korurken ölçeklemeyi başaran bu adımla Loopring, layer-2 DEX alanında öncü konuma geldi.
- 2020: Loopring ekosistemi önemli atılımlar gerçekleştirdi. Haziran 2020’de Loopring Pay adında bir özellik duyurularak, zkRollup üzerinde neredeyse ücretsiz ve anlık Ethereum transferleri mümkün hale getirildi (tek işlem ücreti yaklaşık $0.0001). Eylül 2020’de Loopring, Band Protocol ile entegre olarak zincirler arası oracle fiyat beslemelerini kullanan ilk DEX protokolü oldu. Kasım 2020’de ise Loopring Wallet adlı akıllı mobil cüzdanın beta sürümü yayınlandı; bu, Ethereum üzerinde zkRollup ölçeklendirmesini içeren ilk akıllı cüzdan olarak dikkat çekti.
- 2021: Loopring protokolü üzerinde otomatik piyasa yapıcı (AMM) özelliği devreye alındı. Aralık 2020’de duyurulan Loopring 3.6 sürümü ile hem emir defteri modeli hem de AMM tabanlı işlemler desteklenmeye başlandı. Bu sayede kullanıcılar, Uniswap benzeri likidite havuzları üzerinden de Loopring L2’de işlemler yapabildi.
- 2022: Loopring adını geniş kitlelere duyuran bir gelişme yaşandı: Oyun perakende şirketi GameStop, NFT pazar yerini Loopring üzerine kurduğunu açıkladı. Mart 2022’de beta olarak yayına giren GameStop NFT Marketplace, Loopring L2 üzerinde çalışarak kullanıcılara hızlı ve düşük maliyetli NFT alım satımı imkanı sundu. Aynı yıl, Loopring kurucusu Daniel Wang şirketin CEO’luk görevini bırakıp danışman rolüne geçerek Ethereum Layer-2 teknolojileri üzerinde yeni projelere (ör. Taiko) odaklanmaya başladı.
- 2023: Loopring protokolü, Ethereum üzerindeki en etkin layer-2 çözümlerden biri olarak işlem hacmini artırmaya devam etti. 2022’de Loopring L2 üzerinde basılan NFT sayısının 1 milyonu aşmasının ardından, 2023 boyunca da DEX platformu üzerinde milyonlarca işlem düşük ücretlerle gerçekleştirildi. Loopring, artan rekabete rağmen kullanıcılarına güvenilir bir L2 deneyimi sunmayı sürdürdü.
- 2024: Haziran 2024’te Loopring’in akıllı cüzdan uygulamasında bir güvenlik ihlali meydana geldi. Bir saldırgan, Loopring Smart Wallet kullanıcılarının iki faktörlü doğrulama mekanizmasındaki bir açıktan faydalanarak bazı cüzdanları hedef aldı. Bu olay sonrası ekip, cüzdanın Guardian ve 2FA ile ilgili işlemlerini geçici olarak durdurup sorunu giderme adımlarını attı. Çekirdek protokol ise bu durumdan etkilenmedi.
- 2025: Mayıs 2025’te Loopring ekibi, Loopring Wallet mobil uygulamasının 30 Haziran 2025 itibarıyla hizmet vermeyi durduracağını açıkladı. Kullanıcılara, bu tarihe kadar cüzdanlarındaki varlıkları alternatif cüzdanlara (MetaMask, Rainbow gibi) transfer etmeleri tavsiye edildi. Bu kapanma kararı, sadece mobil arayüzü etkilemiş olup Loopring’in layer-2 protokolü işlemeye devam etmekte. LRC coin fiyatı, Kasım itibariyle 0.6 dolarda seyrediyor.
Loopring Neden Önemli?
Loopring protokolü, hem getirdiği teknolojik yenilikler hem de kullanıcılar için sağladığı pratik faydalar sayesinde kripto ekosisteminde önemli bir konuma sahiptir. Aşağıda Loopring’in kullanım alanları ve token ekonomisi bağlamında neden dikkat çektiğini inceleyelim.
Kullanım Alanları
- Merkeziyetsiz borsa (DEX) platformları: Loopring, bir DEX protokolü olarak farklı platformlarda kullanılabilir. Geliştiriciler, Loopring protokolünü kullanarak kendi merkeziyetsiz kripto para borsalarını inşa edebilirler. Loopring, emir defteri (order book) modeliyle çalışan bir DEX altyapısı sunar; bu sayede kullanıcılar alışık oldukları borsa arayüzünde, ancak fonlarını kendi cüzdanlarında tutarak işlem yapabilirler. Loopring ekibinin resmi uygulaması olan Loopring Exchange, protokolün referans borsasıdır ve Ethereum ağındaki token’ların gözetimsiz şekilde alım-satımına olanak tanır.
- Ödemeler ve transferler: Loopring, alım-satım işlemlerinin yanı sıra bir Ethereum L2 çözümü olarak ödeme gönderimleri için de kullanılabilir. 2020’de tanıtılan Loopring Pay özelliği sayesinde kullanıcılar, Ethereum üzerindeki varlıklarını birbirlerine neredeyse sıfır gas ücretiyle anlık olarak transfer edebildiler. Örneğin, Loopring Pay ile $0.0001 gibi göz ardı edilebilir bir ücretle Ether veya ERC-20 token transferi yapmak mümkündü. Bu özellik Loopring’i adeta Ethereum için bir “katman-2 ödeme ağı” haline getirmiştir.
- NFT ve dijital koleksiyon platformları: Loopring’in ölçeklenebilir yapısı, NFT alım satım uygulamalarına da entegre edilebilmiştir. Özellikle 2022’de GameStop tarafından başlatılan NFT pazaryeri, Loopring L2 üzerinde çalışarak NFT işlemlerinde hız ve maliyet avantajı sağlamıştır. Loopring üzerinde erken dönemde bir milyondan fazla NFT’nin basılmış (mint) olması, bu platformun NFT ekosistemindeki potansiyelini ortaya koymaktadır. Düşük ücretler sayesinde sanatçılar ve koleksiyoncular, Ethereum ana ağının kısıtlamaları olmadan etkileşime girebilmiştir.
- Likidite havuzları ve DeFi uygulamaları: Loopring protokolü başlangıçta emir defteri modelini kullanmakla birlikte, 3.6 sürümü ile AMM (Automated Market Maker) desteğini de entegre etmiştir. Bu sayede Uniswap benzeri likidite havuzları üzerinden de Loopring L2’de token takası mümkün hale gelmiştir. Loopring’in esnek altyapısı, farklı DeFi protokolleriyle etkileşimi kolaylaştırarak merkezîyetsiz finans alanında çeşitli uygulamalara zemin hazırlamaktadır.
- Loopring cüzdan (smart wallet): Loopring ekibi, kullanıcı deneyimini geliştirmek amacıyla akıllı bir cüzdan uygulaması geliştirmiştir. Loopring Wallet adını taşıyan bu mobil cüzdan, Ethereum Layer-2’nin avantajlarını günlük kullanıma taşımıştır. Kullanıcılar, Loopring Wallet ile entegre DEX üzerinden hızlı alım-satım yapabilir, Loopring Pay aracılığıyla diğer cüzdanlara anında transfer gerçekleştirebilirlerdi. Cüzdan, sosyal kurtarma (social recovery) gibi özelliklerle güvenliği artırarak kripto para kullanımını yaygınlaştırmayı hedefledi. Her ne kadar 2025’te Loopring Wallet uygulaması durdurulmuş olsa da, bu cüzdan konsepti Loopring protokolünün kullanıcı dostu bir şekilde nasıl uygulanabileceğinin güzel bir örneğini sundu. Cüzdanın 2025 yılında operasyonları durdurduğunu belirtmekte fayda var.
Token Ekonomisi
Loopring’in yerel kripto para birimi LRC, protokolün ekonomik dengelerini sağlamak ve kullanıcı katılımını teşvik etmek üzere tasarlanmıştır. Loopring token (LRC)’nin ekonomik modelini şu şekilde özetleyebiliriz:
- Staking ve ödül dağıtımı: LRC sahipleri, tokenlarını protokol üzerindeki akıllı kontratlara kilitleyip stake ederek Loopring platformundaki işlem ücretlerinden pay alabilirler. Güncel modele göre protokol üzerinde toplanan ücretlerin %80’i LRC likidite sağlayıcılarına ödül olarak dağıtılır, %10'u Loopring DAO adı verilen topluluk fonuna aktarılır ve kalan %10’u ise sigorta ödülleri olarak kalır. LRC staking işlemleri genellikle minimum 90 gün kilit süresiyle yapılır. Bu mekanizma, ağ kullanımını LRC talebine dönüştürerek token için deflasyonist bir etki yaratır ve uzun vadeli token sahiplerini ödüllendirir.
- DEX operatör teminatları: Loopring protokolü üzerine kurulu bir merkeziyetsiz borsa işletmek isteyenlerin belirli miktarda LRC’yi teminat olarak kilitlemesi gerekmektedir. Örneğin, bir borsa operatörünün Loopring üzerinde bir DEX başlatabilmesi için en az 250.000 LRC’yi akıllı kontrata kilitlemesi şarttır. Eğer operatör, işlemlere ait verilerin tümünü zincir dışında tutan bir modda çalışmak isterse (daha yüksek verimlilik), bu durumda 1.000.000 LRC’ye kadar stake gerekebilir. Bu teminat, operatörün güvenilirliğini garanti altına almak içindir; eğer operatör kullanıcıların çıkarına aykırı bir faaliyette bulunur ya da sistemi kötüye kullanmaya kalkarsa, yatırdığı LRC’nin bir kısmı protokol tarafından kesilerek cezalandırılabilir ve bu kesilen miktar hak sahibi kullanıcılara dağıtılabilir.
- Arz ve deflasyon: LRC token başlangıçta Ethereum üzerindeki bir ERC-20 akıllı sözleşmesiyle ihraç edilmiş ve maksimum 1,375 milyar adet ile sınırlı bir arza sahiptir. 2017’deki ICO sürecinde token’ların önemli bir bölümü yatırımcılara dağıtılmış, Çin’deki regülasyonlar nedeniyle fon iadesi yapılsa da LRC topluluğu zamanla büyümüştür. Loopring protokolü kullanıldıkça gerçekleşen %10’luk token yakımları nedeniyle LRC’nin dolaşımdaki arzı giderek azalma eğilimindedir. Bu da token değerine uzun vadede pozitif bir etki yapabilecek şekilde tasarlanmış bir ekonomik model olduğu anlamına gelir. LRC, büyük kripto para borsalarında listelenmiştir ve Ethereum uyumlu tüm cüzdanlarda saklanıp transfer edilebilir.
Loopring’in Kurucuları Kim?
Loopring projesinin arkasındaki ekip, projenin başarısı ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir. Kurucu Daniel Wang, Loopring’in fikir babası ve uzun süre lideri olmuştur. Çin asıllı bir yazılım mühendisi olan Wang, Google ve JD.com gibi teknoloji devlerinde çalışmış, ayrıca bir merkezi borsa işletme deneyimine sahiptir. Wang, merkezi borsalarda yaşanan sorunların kaçınılmaz olduğunu gözlemlemesi üzerine Loopring’i tasarlamaya yönelmiştir. 2022 yılında Daniel Wang, Loopring CEO’luk görevini devredip projede danışman olarak kalmaya başlamış ve Ethereum üzerindeki yeni zkRollup girişimi Taiko projesine odaklanmıştır.
Loopring ekibinde Wang dışında öne çıkan isimler de bulunmaktadır. Projenin pazarlama müdürü (CMO) Jay Zhou, daha önce PayPal’ın risk yönetimi biriminde çalışmış ve Ernst & Young’da deneyim kazanmıştır. Operasyon şefi (COO) Johnston Chen ise teknoloji sektöründe üst düzey deneyime sahip olup 3NOD şirketinde bilgi sistemleri direktörü olarak görev yapmıştır. Loopring projesi, kâr amacı gütmeyen Loopring Foundation çatısı altında yürütülmektedir. Vakıf yapısı, protokolün açık kaynak olarak geliştirilmesine odaklanmakta ve topluluk tarafından yönlendirilen bir yaklaşım benimsemektedir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Aşağıda, Loopring hakkında sıkça sorulan bazı sorular ve cevaplarına ulaşabilirsiniz:
- Loopring nasıl çalışır?: Loopring, işlemleri Ethereum ana zincirine doğrudan yazmak yerine, zincir dışı olarak toplar ve toplu halde ana ağa aktarır. Kullanıcılar önce fonlarını Loopring’in akıllı kontratına yatırır, ardından alım-satım emirleri Loopring’in off-chain sisteminde eşleştirilir. Yüzlerce işlem tek bir paket halinde Ethereum’a gönderilir ve zkRollup sayesinde bu paket içindeki işlemlerin doğruluğu kanıtlanarak zincire kaydedilir. Bu yöntem, işlemlerin hızlı ve düşük maliyetli gerçekleşmesini sağlarken güvenliği Ethereum’un güvencesiyle korur.
- zkRollup nedir?: zkRollup (zero-knowledge rollup), Ethereum gibi blockchainlerinde ölçeklemeyi sağlamak için kullanılan bir ikinci katman teknolojisidir. Bu yöntemde çok sayıda işlem bir araya getirilip tek bir işlem olarak ana ağa iletilir ve “sıfır bilgi kanıtları” ile paket içindeki işlemlerin geçerli olduğu ispatlanır. “Zero-knowledge” terimi, bir bilginin içeriğini ifşa etmeden doğruluğunu kanıtlama yöntemini ifade eder. Sonuç olarak zkRollup, ağın güvenliğinden ödün vermeden işlem throughput’unu ve verimliliğini katbekat artırır. Loopring, zkRollup teknolojisini başarıyla uygulayan öncü projelerden biridir.
- Loopring kullanmak güvenli mi?: Evet, Loopring kullanımı güvenli kabul edilir. Loopring protokolü, güvenliği Ethereum ana ağına dayandırır; işlemlerin son hesaplaşması her zaman Ethereum zincirine kriptografik kanıtlarla yazılır. Bu da dış müdahalelere karşı aynı Ethereum kadar güvenli olmasını sağlar. Ayrıca Loopring akıllı kontratları bağımsız denetimlerden geçirilmiştir ve açık kaynak kodludur. Kullanıcılar varlıklarını kendi cüzdanlarında tuttuklarından, merkezi borsalarda görülen hacklenme veya iflas risklerine maruz kalmazlar. Elbette, kullanıcıların kendi hesap güvenliklerine (örn. özel anahtar veya seed phrase koruması) dikkat etmeleri her zaman önemlidir.
- LRC token’ı ne işe yarar?: LRC, Loopring ekosisteminin ana token’ıdır ve birden çok kullanım alanına sahiptir. İlk olarak, LRC stake eden kullanıcılar Loopring DEX’lerinden elde edilen işlem ücretlerinin bir kısmını kazanabilirler. Örneğin, Loopring protokolündeki tüm DEX’lerden toplanan ücretlerin %70’i düzenli olarak LRC stake edenlere dağıtılır. İkinci olarak, Loopring üzerinde bir borsa/uygulama işletmek isteyenler için LRC teminat olarak gereklidir; belirli miktarda LRC kilitleyen operatörler ağa katılabilir. Bu, operatörlerin dürüst davranmasını teşvik eden bir mekanizmadır. Son olarak, LRC’nin toplam arzı sınırlı ve kullanım oldukça bir kısmı yakıldığı için, uzun vadede token değerini koruma potansiyeli taşıyan bir varlık olarak da görülebilir. LRC token’ınızı büyük borsalardan satın alabilir ve Ethereum uyumlu cüzdanlarda saklayabilirsiniz.
- Loopring Wallet nedir?: Loopring Wallet, Loopring ekibi tarafından geliştirilen bir akıllı telefon cüzdan uygulamasıdır. Bu Loopring cüzdanı, Ethereum üzerindeki Layer-2 özelliklerini kullanıcılara kolay bir arayüzle sunmayı amaçladı. Loopring Wallet ile kullanıcılar doğrudan mobil uygulama üzerinden Loopring DEX’ine bağlanıp anında al-sat yapabilir, ayrıca diğer L2 kullanıcılarına ücretsiz token transferleri gerçekleştirebilirdi. Cüzdan, sosyal kurtarma gibi yenilikçi güvenlik özellikleri de içeriyordu ve 2020 sonunda beta sürüm olarak yayınlandı. Ancak, Loopring ekibinin 2025 yılında aldığı kararla bu cüzdanın operasyonu durdurulmuştur. Yine de kullanıcılar MetaMask gibi popüler cüzdanlar aracılığıyla Loopring L2’ye erişmeye devam edebilmektedir.
Loopring ve zkRollup tabanlı DEX teknolojileri hakkında en güncel analizleri, araçları ve kullanım rehberlerini JR Kripto Rehber serisinde keşfedin.