Lido DAO, Ethereum başta olmak üzere çeşitli blockchain (blokzincir) ağlarında likit staking hizmeti sunan merkeziyetsiz bir stake protokolüdür. Yani kullanıcılar, kripto varlıklarını stake ederken varlıklarının likiditesini kaybetmezler; 32 ETH gibi yüksek miktarlara gerek kalmadan, küçük bakiyelerle bile ağın Proof of Stake doğrulayıcılarına katılabilirler. Lido, yatırılan varlıklar karşılığında 1:1 oranda tokenlaştırılmış temsili varlıklar üretir. Örneğin Ethereum’u Lido üzerinden stake eden bir kullanıcı, karşılığında stETH adı verilen ve stake ettiği ETH’nin değerini ve getirisini temsil eden bir token alır. Bu sayede Lido protokolü, kullanıcıların kripto varlıklarını kilitlemeden staking yapabilmelerini sağlar.
Elde ettikleri stETH token’ı her zaman 1 ETH’ye eşdeğer olacak şekilde tasarlanmıştır ve kullanıcılar bu tokenı diledikleri zaman değiştirebilir, başka protokollerde kullanabilir ya da tekrar ETH’ye çevirebilirler. Kısaca likit staking nedir sorusuna cevap vermek gerekirse: likit staking, staking ödülleri kazanırken aynı zamanda staked varlıkların likiditesinin korunması anlamına gelir. Lido DAO da tam olarak bunu sağlayan, merkeziyetsiz bir stake hizmeti (merkeziyetsiz stake hizmeti) sunar.
Lido protokolü 2020 yılında başlatılmış olup ortaya çıkışı Ethereum 2.0 ağının getirdiği bazı kısıtlamaları çözmeye dayanıyor. Ethereum’un Beacon Chain aşamasında (ETH 2.0) minimum 32 ETH stake zorunluluğu, teknik bilgi gereksinimi ve stake edilen fonların çekilememesi gibi zorluklar bulunuyordu. Lido ekibi, bu sorunlara bir çözüm olarak likit staking fikrini geliştirdi.
Gelin, bu yenilikçi kripto parayı detaylarıyla inceleyelim ve LDO token nedir, LDO coin geleceği nasıl görünüyor gibi soruların cevabını araştıralım.
Lido DAO’nun Tanımı ve Ortaya Çıkışı
Lido DAO, temel olarak “staking ve likidite entegrasyonu”nu sağlayan yenilikçi bir DeFi protokolü. Ethereum staking çözümü arayan kullanıcılar için Lido, varlıklarını Ethereum ağında stake ederken aynı zamanda likit kalmalarını mümkün kılar. Staking, kullanıcıların varlıklarını belirli bir süreliğine bir blockchaine kilitleyerek ağın güvenliğine katkı sağlaması ve karşılığında ödül kazanması anlamına geliyor.
Protokol ilk olarak Aralık 2020’de, Ethereum 2.0 Beacon Chain’in devreye girmesinden kısa bir süre sonra hayata geçirildi Ortaya çıkışında, Ethereum ağında karşılaşılan bazı problemleri çözme amacı vardı: klasik staking yönteminde kullanıcıların 32 ETH gibi yüksek bir miktarı kilitlemesi ve bu süre zarfında bu varlıklara erişememesi gerekiyordu. Ayrıca kendi doğrulayıcı düğümünü (node’unu) çalıştırmak teknik bilgi ve altyapı gerektiriyordu. Lido, bu engelleri aşmak için likit staking konseptini getirdi.
Peki, Lido nasıl çalışır? Kullanıcılar Lido’nun akıllı sözleşmesine Ethereum (veya desteklenen diğer coin’leri) yatırdığında, akıllı sözleşme bu fonları protokol tarafından seçilen güvenilir doğrulayıcılara dağıtır. Karşılığında kullanıcıya stETH gibi bir temsil token verilir. Bu token, kullanıcının stake ettiği miktarı ve o ana dek biriken staking ödüllerini temsil eder. Böylece kullanıcı, bir yandan Ethereum ağının doğrulayıcılarına katılıp staking getirisi elde ederken, diğer yandan elindeki stETH token’ı ile DeFi ekosisteminde işlem yapmaya devam edebilir.
Lido protokolünün yenilikçi tarafı, merkeziyetsiz stake hizmeti sunması olarak öne çıkıyor. Yani Lido, kullanıcı fonlarını havuzlayıp arka planda birden çok doğrulayıcıya dağıtarak çalışır. Bu doğrulayıcılar, aslında Lido DAO topluluğu tarafından seçilen, güvenilir ve tecrübeli node operatörleri. Protokol tamamen açık kaynaklı ve akıllı sözleşmeleri denetlenmiş halde. Akıllı kontrat kodu herkes tarafından incelenebiliyor ve bağımsız güvenlik denetimlerinden geçti. Bu transparan yapı sayesinde, kullanıcılar Lido’ya fon yatırırken protokolün güvenliğine dair önemli bir güvenceye sahip olurlar. Lido’nun sunduğu likit staking modeli, Ethereum gibi ağlarda staking yapanlar için büyük bir kolaylık getirdi: stETH nedir sorusunu bu bağlamda yanıtlayalım. stETH, Lido üzerinde stake edilen Ether karşılığında verilen token ve 1 ETH değerine sabitli. Kullanıcı stETH sahibi olarak hem Ethereum ağı üzerindeki staking ödüllerini kazanmaya devam eder, hem de stETH’yi dilediği an satabilir, başka bir coin ile değiştirebilir veya DeFi protokollerinde teminat olarak kullanabilir. Bu sayede klasik staking’de yaşanan likidite kaybı sorunu ortadan kalkar.
2020 yılında ortaya çıkan Lido DAO’nun arkasında tek bir kurucu yok. Lido DAO, 2020 yılında Konstantin Lomashuk, Vasiliy Shapovalov ve Jordan Fish tarafından kuruldu. Proje; Semantic VC, ParaFi Capital ve StakeFish gibi yatırımcıların desteğiyle hayata geçirildi. Kurucular, Ethereum ve DeFi alanlarında deneyimli isimler: Lomashuk Parity Technologies'te, Shapovalov ise P2P Validator'da çalıştı. Jordan Fish, "UpOnly" adlı podcast’iyle tanınıyor. Lido’nun kuruluş sürecine birçok tanınmış isim ve kurum da katkı sağladı. Örneğin Aralık 2020’de gerçekleşen 2 milyon dolarlık başlangıç finansman turuna Semantic Ventures, ParaFi Capital gibi fonlar ile MakerDAO’nun kurucusu Rune Christensen, Aave’nin CEO’su Stani Kulechov ve Synthetix’in kurucusu Kain Warwick gibi sektörün önde gelenleri katıldı. Bu kolektif çaba, Lido’nun topluluk odaklı ve kâr amacı gütmeyen bir yapıda doğmasını sağladı. Sonrasında proje hızlıca DAO modeline geçiş yaparak yönetimi tamamen topluluğa devretti. Yani Lido’nun idaresi birkaç kurucuya değil, LDO token sahibi geniş bir kitleye ait. On-chain yönetişim mekanizmaları sayesinde, Lido DAO’da her karar topluluğun oylamasıyla alınır ve kurallar akıllı sözleşmeler aracılığıyla uygulanır.
Lido DAO’nun Tarihçesi: Önemli Dönüm Noktaları
Lido DAO kurulduğu günden bu yana hızla büyüyerek DeFi alanında önemli başarılara imza attı. İşte Lido DAO’nun tarihçesindeki önemli dönüm noktaları:
- 2020: Ethereum 2.0 Beacon Chain’in yayına alınmasının hemen ardından Lido protokolü Aralık 2020’de faaliyete geçti. İlk sürüm, kullanıcıların kilitli ETH karşılığında stETH almasına imkân tanıdı ve bu sayede Ethereum staking sürecine likidite kazandırıldı. Lido DAO’nun kuruluşu ve ilk fonlaması da bu yıl içinde gerçekleştirildi. Zira protokol, Ethereum staking’indeki verimsizliklere çözüm olarak ortaya çıktı.
- 2021: Lido ekibi, protokolün büyümesini hızlandırmak için DeFi iş birliklerine ağırlık verdi. Özellikle stETH için likidite sağlamak amacıyla Curve Finance üzerinde teşvik programları başlatıldı. Bu sayede stETH’nin değeri 1 ETH’ye yakın kalırken, kullanıcılar stETH/ETH havuzları üzerinden düşük kayıpla al-sat yapabildi. Aynı yıl içinde Lido’nun yönetim token’ı LDO resmi olarak kullanıma sunuldu ve ilk DAO oylamaları gerçekleştirildi. LDO token’ın dağıtımıyla birlikte protokol yönetimi çekirdek ekipten topluluğa devredilmeye başlandı. 2021 yılı sonunda Lido, Ethereum dışında başka ağlara da açılım planlarını duyurdu.
- 2021-2022: Lido DAO, Ethereum odaklı başlamış olsa da kısa sürede diğer popüler Proof of Stake ağlarına genişlemeye başladı. Eylül 2021’de Solana ağı için Lido entegrasyonu (stSOL) başlatıldı (daha sonra, 2023’te, bir topluluk oylaması ile bu entegrasyon son buldu). Ardından Kasım 2021’de Polygon ağı için stMATIC piyasaya sürüldü (2025’te kapatıldı). 2022 yılı içinde Polkadot (Mayıs 2022’de stDOT, daha sonra kapatıldı) ve onun canary ağı Kusama (Şubat 2022’de stKSM) için de Lido likit staking hizmeti sunmaya başladı. Bu genişleme adımlarıyla Lido, çok zincirli bir likit staking platformu haline geldi. Özellikle Solana ve Terra gibi ekosistemlerde de likit staking ürünleri sunarak kullanıcı tabanını büyüttü (Terra ağı üzerindeki stLUNA hizmeti, 2022 ortasında Terra ekosistemindeki sorunlar nedeniyle sonlandırılmıştır). 2022 yılı Lido için sadece çoklu ağ desteğiyle değil, aynı zamanda muazzam bir büyümeyle hatırlanır: Lido, Ethereum üzerindeki en büyük staking sağlayıcısı haline gelerek toplam staked ETH’nin %25’inden fazlasını tek başına temsil etmeye başladı. Bu, Lido’nun iki yıl gibi kısa bir sürede Ethereum staking piyasasında kazandığı dominansı gösterdi.
- 2023: Ethereum ağının Nisan 2023’te gerçekleştirdiği Shanghai (Shapella) güncellemesi, stake edilmiş ETH’nin ağdan çekilebilmesini mümkün kıldı. Bu kritik güncellemenin ardından Lido protokolü de kendi yapısını güncelleyerek kullanıcılara stETH’lerini ETH’ye çevirip çekme olanağı tanıyan özellikleri devreye aldı. Mayıs 2023’te hayata geçirilen Lido v2 güncellemesi, protokolün çekirdek işleyişinde iki büyük iyileştirme getirdi: Staking Router adlı yeni bir modüler altyapı ve stETH için çekim (withdrawal) özelliği. Staking Router, Lido’nun doğrulayıcı kayıt sistemini daha esnek ve modüler hale getirerek ağa daha fazla çeşitlilikte doğrulayıcı katılımını mümkün kıldı; böylece merkeziyetsizlik arttırıldı ve güvenilir doğrulayıcı seti genişletildi. Çekim özelliği sayesinde kullanıcılar, Lido’da kilitli ETH’lerini belirli bir bekleme sürecinin ardından 1:1 oranında geri çekebilir hale geldi. Bu gelişmeler, Lido’yu tam fonksiyonlu bir staking platformu haline getirdi. Yani artık kullanıcılar diledikleri miktarda ETH’yi kilitleyip karşılığında stETH alabiliyor ve isterlerse daha sonra çıkış yapıp Ether’lerini geri alabiliyorlar. 2023 yılı aynı zamanda stETH tokenının DeFi ekosisteminde iyice yerleştiği bir dönem oldu. Birçok büyük DeFi protokolü stETH’yi entegre ederek teminat olarak kabul etmeye başladı. Örneğin Aave protokolü, stETH’yi hem Ethereum piyasasında teminat hem de borç varlığı olarak listeledi. Bu sayede kullanıcılar stETH’lerini Aave’ye yatırıp karşılığında ETH veya stablecoin borç alarak kaldıraçlı pozisyonlar oluşturabildiler. DeFi’de staking kullanımı konsepti, Lido’nun başarısıyla somutlaştı: stETH, merkeziyetsiz finans uygulamalarında en çok tercih edilen teminatlardan biri haline geldi. Shanghai güncellemesi sonrası yatırımcılar stETH’yi yoğun şekilde Aave ve Compound gibi platformlarda kullanarak daha yüksek bileşik getiriler elde etmeye yöneldi. Lido’nun ağ etkisi sayesinde stETH’nin dolaşımdaki arzı 2023 ortasında 7,5 milyon gibi rekor bir seviyeye ulaştı ve Lido, en yakın rakibinin 16 katı büyüklüğünde likit stake arzıyla sektöre liderlik etmeye devam etti.
- 2024: Lido DAO, 2023’te temellerini attığı v2 güncellemesinin etkilerini 2024’te tam anlamıyla hissettirdi. Lido v2 ile gelen yenilikler, protokolün şeffaflığını ve yönetişim kabiliyetlerini artırmaya odaklanmıştı. 2024 yılı başlarında Lido, Ethereum üzerindeki toplam stake’in yaklaşık üçte birini kontrol eder hale gelerek (yaklaşık %30-31) sektördeki hakim konumunu pekiştirdi. Bu durum, protokol için hem büyük bir başarı hem de sorumluluk getiriyordu; zira merkeziyetsizlik prensiplerini korumak adına Lido, daha fazla doğrulayıcıyı ağına katmak ve tek bir noktada toplanan güç riskini azaltmak üzere adımlar attı. 2024 içinde Lido DAO, yönetim süreçlerine topluluğun katılımını artırmak amacıyla delegasyon mekanizmasını hayata geçirdi. Ağustos 2024’te yapılan bir yönetişim oylamasıyla, LDO token sahiplerinin oylarını güvendikleri temsilcilere devredebilmesini sağlayan on-chain delegasyon sistemi ve “Delegate Incentivization Program” adı verilen temsilci teşvik programı kabul edildi. Bu sayede oy verme süreçlerine aktif katılamayan ancak fikir birliği içinde oldukları temsilcilere güvenen LDO sahipleri için bir kolaylık sağlandı. 2024 yılının dikkat çeken gelişmelerinden biri ise, Lido DAO’da "çift yönetişim" (dual governance) mekanizmasının gündeme gelmesi oldu. 25 Nisan 2024’te Snapshot platformunda oylanan ve kabul edilen bir teklif, stETH token’ına yönetişim işlevi kazandırmayı amaçlayan bu yeni modeli öngörüyor. Ayrıca 2024 boyunca Lido DAO, operasyonel şeffaflığı yükseltmek için çok imzalı cüzdan (multisig) süreçlerinde iyileştirmeler yaptı ve protokol parametrelerinin izlenebilirliğini geliştirdi.
Lido DAO Neden Değerlidir?
Lido DAO’yu benzersiz ve değerli kılan birçok özellik var. Öncelikle, likit staking ile likidite kaybının önlenmesine değinelim. Lido DAO kullanmanın en büyük avantajlarından biri, stake edilen ETH karşılığında alınan stETH ile likidite kaybının yaşanmaması. Geleneksel staking yönteminde, varlıklarınızı doğrulayıcı olarak kilitlediğinizde, çekim süresi boyunca bu varlıklar kilitli kalır ve başka amaçlarla kullanılamaz. Lido ise bu sorunu ortadan kaldırır: Örneğin 32 ETH’nizi Lido üzerinden stake ettiğinizde, anında 32 stETH elde edersiniz. stETH bakiyeniz, kazandığınız staking ödülleri oranında otomatik olarak artar ve bu token’ı istediğiniz zaman satabilir veya başka protokollerde kullanabilirsiniz. Sonuç olarak Lido, uzun süre kripto paralarınızı kilitlemeden pasif gelir elde etmenizi sağlar. Bu özellik, Ethereum 2.0 staking sürecine katılırken oluşan “likit olmama” dezavantajını tamamen ortadan kaldırdığı için yatırımcılar açısından çok değerli oldu. Diğer kritik özellikleri şu başlıklarda inceleyebiliriz:
Pasif gelir elde ederken DeFi’de kullanım imkânı
Lido ile stake eden yatırımcılar, bir yandan staking getirisi kazanırken bir yandan da varlıklarını DeFi ekosisteminde çalıştırmaya devam edebilirler. Bu, “yatırımın ikiye katlanması” gibi: Örneğin bir kullanıcı stETH token’larını alıp Aave protokolüne teminat olarak yatırabilir, karşılığında başka bir varlık (örneğin stablecoin veya ETH) borç alabilir. Böylece stake gelirine ek olarak borç aldığı varlıkla ek yatırım yaparak ekstra getiri peşinde koşabilir. stETH token’ının DeFi’de staking kullanımı yaygınlaştıkça, kullanıcılar için yeni arbitraj ve getiri stratejileri de ortaya çıkmıştır. Lido sayesinde “sermayenin verimliliği” maksimum düzeye çıkar; varlıklar hem stake ödülü kazandırır hem de farklı platformlarda yeniden değerlendirilir. Bu durum, likit staking modelini klasik staking’e kıyasla çok daha çekici hale getirmekte.
Yönetişim ve topluluk katılımı ile LDO token’ın rolü
Lido DAO’yu değerli kılan unsurlardan biri de güçlü bir yönetişim sistemine sahip olması. Lido protokolünün geliştirilmesi, parametre değişiklikleri, yeni ağlara genişleme gibi kritik kararlar, merkezi bir otoritenin değil LDO token sahiplerinin oylarıyla alınır. LDO token, sahiplerine Lido DAO’da oy hakkı vererek protokolün geleceğinde söz sahibi olma imkânı tanır. Bu sayede Lido, kullanıcılarının çıkarlarını gözeten bir topluluk tarafından kolektif şekilde yönetilir. Herkesin görüşünü dile getirebildiği forum tartışmaları, Snapshot gibi platformlarda yapılan ön oylamalar ve zincir üstü (on-chain) oy verme süreçleri, Lido’nun yönetimini şeffaf ve katılımcı bir model üzerine kurar. Bu durum, Lido’yu sadece bir staking aracı olmaktan çıkarıp aynı zamanda bir DAO governance sistemi örneği haline getiriyor. LDO token yatırımcıları, ellerindeki token miktarıyla orantılı oy gücüne sahip olduğundan, protokolün geleceği doğrudan kullanıcılarının elinde.
Güvenilir doğrulayıcılar ve açık kaynaklı altyapı
Lido DAO’nun teknik değeri kadar güvenilirliği de önemli. Protokol, büyük ölçekte stake hizmeti verdiği için güvenlik ve doğrulayıcı performansı kritik konular olarak karşımıza çıkıyor. Lido, başlangıçtan beri sektörde kendini kanıtladı ve güvenilir node operatörleriyle entegre çalışıyor. Örneğin finansmanının ilk aşamasında Stakefish ve Staking Facilities gibi tanınmış doğrulayıcılar Lido’nun altyapısına katıldı. Lido DAO, doğrulayıcı seçiminde merkeziyetsiz bir yaklaşım izleyerek birden fazla operatör arasında stake dağıtımı yapar; böylece tek bir noktada toplanan riskleri minimize eder. Bu şeffaflık sayesinde, Lido akıllı kontratlarında olası açıklar topluluk tarafından da gözlemlenebilir ve hızlıca düzeltilebilir. Lido ekibi, güvenlik ve güvenilirlik konularında uzun vadeli bir bakış açısına sahip ve milyarlarca dolarlık varlığı yönettiğinin bilinciyle hareket ediyor. Bugüne kadar Lido, 2021’de DeFi piyasalarını sarsan dalgalanmalar ve 2022’de Terra çöküşü gibi olaylarda dahi sağlam durdu.
Çok zincirli destek ve ekosistem entegrasyonları
Lido DAO’nun değerini artıran bir diğer faktör, birden fazla blockchain ağına yayılmış olması ve geniş bir ekosistem tarafından benimsenmesi. Ethereum üzerindeki başarısını takiben, şu anda çoğu aktif olmasa da Solana, Polygon, Polkadot, Kusama gibi ağlara da likit staking özelliğini taşıdı. Yani bu, Lido’yu sektörde interoperability (birlikte çalışabilirlik) anlamında güçlü kıldı. Bu entegrasyonların faal olduğu süreçte farklı ağlardaki kullanıcılar, Lido sayesinde benzer bir deneyimle likit staking yapabildi ve ilgili ağların türevi token’larını (stSOL, stMATIC, stDOT vb.) elde edebildi. Lido’nun bu çoklu zincir stratejisi, projeyi tek bir ağa bağımlı olmaktan çıkardı ve genel bir likit staking platformu haline getirdi.
Lido DAO’nun Kurucusu Kimdir?
Lido DAO, merkezi bir kurucu figür yerine üç önemli isim tarafından hayata geçirildi. Her biri Ethereum ve merkeziyetsiz finans (DeFi) alanlarında önemli katkılar sunmuş bu isimler, Lido’nun teknik ve topluluk temelli yapısının temel taşlarını oluşturdu. Bu isimler şu şekilde:
- Jordan Fish: Kripto dünyasında daha çok “Cobie” takma adıyla bilinir. Eğlenceli ve keskin analizleriyle tanınan Fish, aynı zamanda “UpOnly” adlı popüler kripto podcast’inin kurucusudur. Topluluk içindeki etkisi ve geniş kitlelere ulaşabilme gücü, Lido’nun erken dönem tanıtım sürecinde büyük rol oynamıştır.
- Vasiliy Shapovalov: Ethereum altyapısıyla derin teknik bağları olan bir geliştiricidir. Özellikle staking altyapıları üzerine uzmanlaşmış olan Shapovalov, daha önce P2P Validator gibi projelerde çalışmıştır ve doğrulayıcı teknolojiler konusunda ciddi bir deneyime sahiptir.
- Konstantin Lomashuk: Parity Technologies’teki geçmişi ve Web3 ekosistemine yaptığı katkılarla tanınır. Aynı zamanda kripto yatırım firması Cyber Fund’ın kurucularındandır. Lido’nun teknik altyapısının yanı sıra uzun vadeli vizyonunun şekillenmesinde etkili olmuştur.
Ekim 2020’de yayımlanan blog yazısıyla ön plana çıkıp Aralık 2020’de yaklaşık 2 milyon dolarlık bir başlangıç finansmanı ile aktive edilen proje, likidite kaybı ve yüksek minimum staking (32 ETH) gibi Ethereum staking sürecindeki ana sorunları hedefledi.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Aşağıda, Lido DAO hakkında sıkça sorulan sorulara ulaşabilirsiniz:
- Lido DAO nedir ve nasıl çalışır?: Lido DAO, kullanıcıların varlıklarını stake ederken aynı zamanda likiditeyi korumalarını sağlayan merkeziyetsiz bir likit staking protokolüdür. Lido üzerinde örneğin Ether stake eden bir kullanıcı, karşılığında stETH token’ı alır. Bu stETH, kullanıcının stake ettiği ETH’nin değerini ve kazanılan ödülleri temsil eder. Lido’nun akıllı sözleşmeleri, yatırılan Ether’leri Lido DAO tarafından seçilen güvenilir doğrulayıcılara dağıtır ve böylece kullanıcılar teknik detaylarla uğraşmadan ağ güvenliğine katkı yapıp ödül kazanabilir.
- stETH nedir, nasıl elde edilir?: stETH, Lido protokolünde stake edilen Ether karşılığında verilen token’ın adıdır. Bir kullanıcı Lido aracılığıyla Ethereum stake ettiğinde, yatırdığı ETH ile bire bir oranda stETH mint edilir (basılır). Örneğin 5 ETH stake ederseniz, 5 stETH alırsınız. stETH’nin değeri teorik olarak 1 ETH’ye eşittir ve her gün otomatik olarak güncellenerek stake ödülleri yansıtılır. stETH elde etmek için en yaygın yol, Lido’nun resmi arayüzünden ETH stake etmektir (stake.lido.fi gibi siteler üzerinden). Alternatif olarak, hali hazırda dolaşımda olan stETH token’larını merkeziyetsiz borsalardan (ör. Curve, Uniswap) satın alarak da stETH sahibi olabilirsiniz.
- LDO token ne işe yarar?: LDO, Lido DAO’nun yönetim (governance) token’ıdır. LDO token sahipleri, Lido protokolünün geleceğini şekillendiren kararlarda oy kullanma hakkına sahiptir. Örneğin Lido üzerinde ücret oranlarının değiştirilmesi, yeni bir blockchain ağına Lido desteği eklenmesi veya hazine fonlarının kullanımı gibi konular, LDO sahiplerinin oyuna sunulur. Ne kadar çok LDO token’ınız varsa, oy gücünüz o kadar yüksek olur. LDO sahipleri, fikirlerini Lido’nun forumlarında dile getirerek protokol gelişimine katkıda bulunabilir. Bunun dışında LDO, çeşitli DeFi platformlarında da alınıp satılabilen bir kripto paradır.
- Lido güvenilir mi?: Lido, DeFi alanında geniş çapta güven kazanmış ve kendini ispatlamış bir protokol. Lido faaliyete geçtiği 2020’den bu yana ciddi bir güvenlik olayı veya saldırıyla karşılaşmadı ve milyarlarca dolarlık varlığı sorunsuz yöneterek “battle-tested” olarak anılan protokoller arasına girdi. Ayrıca Lido’nun arkasında güçlü bir topluluk ve saygın yatırımcılar bulunuyor. Ancak her DeFi protokolünde olduğu gibi, Lido’da da bazı riskler var. Örneğin akıllı sözleşme riskleri (keşfedilmemiş bir bug ihtimali), slashing riski (Lido’nun node operatörlerinin hata yapması durumunda ufak kesintiler yaşanabilir) veya merkeziyetsizlik riski (Lido’nun Ethereum staking pazarındaki büyük payından ötürü ortaya çıkabilecek düzenleyici riskler gibi) var.
- Lido, Ethereum dışında hangi ağları destekliyor?: Lido DAO, Ethereum dışında birden fazla blockchain ağında likit staking hizmeti sundu. Şu anda desteklenen başlıca ağlar Polygon (MATIC) ve BNB. Ethereum L2 çözümü olarak Arbitrum, Optimism, Base, ZkSync, Mantle, Linea, Scroll, Mode, Zircuit, Unichain'i destekliyor.
- Likit staking ile klasik staking arasındaki fark nedir?: Klasik staking, bir kripto parayı (örneğin ETH) belirli bir süreliğine ağın doğrulayıcı düğümüne kilitlemek anlamına gelir. Bu süre boyunca varlıklarınız hareket ettirilemez; karşılığında doğrulayıcı ödülleri kazanırsınız ancak fonlarınız likit değildir. Ayrıca klasik staking’de genellikle bir minimum miktar şartı vardır (Ethereum’da 32 ETH) ve teknik olarak kendi düğümünüzü çalıştırmanız gerekebilir. Likit staking ise bu sürece esneklik kazandıran bir yaklaşımdır. Likit staking protokolü (örneğin Lido) sizin adınıza doğrulayıcılara stake yapar, ve size stake ettiğiniz tutarı temsil eden bir token (stETH gibi) verir. Bu token likittir. Yani istediğiniz an alıp satabilir, transfer edebilir veya DeFi uygulamalarında kullanabilirsiniz. Böylece staking yaparken bile sermayeniz kilitli kalmamış olur.
Ethereum staking sürecine likidite kaybı yaşamadan katılmak isteyenler için Lido DAO detaylı rehberimize göz atmayı unutmayın.
