Kripto dünyasında bir süredir “tamamen on-chain çalışan bir perpetual DEX” lafını sık duyar olduk. Hyperliquid de tam olarak bu tanımı ete kemiğe büründüren projelerden biri. 2023’te sahneye çıkan Hyperliquid, vadeli işlemleri (daha çok perpetual trading) merkezi borsalardan (CEX) alışık olduğumuz hız ve pratiklikle, ama bu kez tamamen zincir üstünde sunmayı amaçlayan bir platform. Yani hem işlemler şeffaf ve izlenebilir oluyor, hem de fonlarınız sizin cüzdanınızda kalıyor. Ne bir borsaya varlıklarınızı emanet etmek zorundasınız ne de “şu emri iptal etmeden önce gas ücretini yeniden onaylamam mı gerekiyor” gibi dertleriniz oluyor.
Projenin arkasındaki ekip, oldukça yetkin. Projenin başında Jeff Yan var. Jeff Yan, merkeziyetsiz bir borsa olan Hyperliquid'in CEO'su ve kurucu ortağı olarak biliniyor.
Hyperliquid’i benzerlerinden ayıran en önemli şeylerden biri de kendi layer-1 blockchain’ini geliştirmiş olması. Yani Ethereum’un ya da başka bir zincirin kısıtlamalarına takılmadan, sıfırdan kendi altyapılarını kurmuşlar. Bu sayede hem emir defteri (orderbook) hem de eşleştirme motoru tamamen zincir üzerinde çalışıyor. Bu da Hyperliquid’i gerçek anlamda on-chain perpetual DEX nedir sorusuna verilebilecek en güncel ve net örneklerden biri yapıyor.
Tabii bu giriş sadece bir başlangıç. Rehberin devamında “Hyperliquid nasıl çalışır?”, “HYPE token ne işe yarar?”, “Hyperliquid hype nedir?” gibi aklınızdaki soruların hepsini adım adım yanıtlayacağız. Aynı zamanda Hyperliquid coin ne işe yarar, HYPE token ne zaman çıktı, Hyperliquid yönetişim yapısı gibi detaylara da değineceğiz. Yani bir yandan teknik merakınızı giderirken, bir yandan da platformun nasıl bu kadar popüler hâle geldiğini daha yakından anlayacağız.
Hyperliquid’in Tanımı ve Ortaya Çıkışı
Hyperliquid, kendi özel layer-1 blockchain altyapısı üzerinde çalışan bir on-chain türev borsası örneği. Platformun çekirdeği, zincir üzerinde çalışan bir emir defteri (order book) ve eşleştirme motoru. Bu sayede tüm alım-satım emirleri, eşleştirme işlemleri ve tasfiyeler blockchaine kaydedilir. On-chain perpetual DEX nedir? Kısaca açıklamak gerekirse, on-chain perpetual DEX; tüm emirlerin ve işlemlerin blockchain üzerinde gerçekleştiği, süresiz vadeli işlem (perpetual futures) hizmeti sunan merkeziyetsiz borsa demektir. Bu model, işlemlerin şeffaf ve izlenebilir olmasını sağlarken, kullanıcı fonları üzerinde tam kontrol sunar.
Hyperliquid platformu ilk olarak 2023 yılında ortaya çıktı. Lansmanı sırasında sektördeki pek çok kişi Hyperliquid’in bu kadar hızlı olmasını şaşkınlıkla karşıladı. Meğer Hyperliquid ekibi, en baştan beri ürünü kendi geliştirdikleri özel bir layer-1 blockchaini üzerinde inşa etmiş. Yani Ethereum, Solana gibi mevcut bir zincire bağlı kalmak yerine, doğrudan performans odaklı bağımsız bir blockchain yaratmışlar. Bunu yaparken HyperBFT adlı özelleştirilmiş bir konsensüs algoritması kullanmışlar; bu algoritma sayesinde blok onay süreleri saniyenin altına iniyor ve saniyede onbinlerce işlem gerçekleştirilebiliyor. Özetle Hyperliquid, baştan aşağı yüksek hızlı işlem ve düşük gecikme için tasarlanmış bir altyapı üzerinde çalışıyor.
2020’den itibaren kripto piyasalarında kendi market-making (piyasa yapıcılığı) stratejilerini yürüten ekip, 2022 yazında DeFi alanına yönelerek merkeziyetsiz borsalardaki eksikleri gözlemlemiş. Gördükleri teknik sorunlar, verimsiz tasarımlar ve zayıf kullanıcı deneyimi onları Hyperliquid’i geliştirmeye itmiş. Sonuçta, performanslı bir merkeziyetsiz L1 üzerinde, tamamen on-chain bir orderbook DEX fikri hayata geçirilmiş oldu.
Bu yaklaşım, Hyperliquid’e önemli bir avantaj sağladı: CEX benzeri bir hız ve kullanım kolaylığını merkeziyetsiz ortamda sunmak. Kullanıcılar, işlemlerini MetaMask gibi bir cüzdanla onaylama zorunluluğu olmadan, adeta Binance arayüzündeymiş gibi tek tıkla gerçekleştirebiliyorlar. İşlemler blockchaine yazıldığı için şeffaflık sağlanırken, arka planda Hyperliquid’in özel zinciri sayesinde emirler anında eşleşiyor ve perpetual trading (süresiz vadeli işlem ticareti) kusursuz bir deneyime dönüşüyor.
Hyperliquid’in Tarihçesi: Önemli Dönüm Noktaları
Hyperliquid, kripto dünyasında oldukça kısa bir süredir var olmasına rağmen, kayda değer adımlar atarak dikkat çekici bir ivme kazandı. Özellikle merkeziyetsiz türev piyasalarının yeniden şekillendiği bir dönemde sahneye çıkan proje, teknik altyapısı ve vizyoner yaklaşımıyla birçok rakibini geride bıraktı. Platformun gelişim sürecinde, onu bugünkü konumuna taşıyan bazı belirleyici olaylar ve stratejik hamleler öne çıkıyor. Bu dönüm noktaları, hem Hyperliquid’in neden bu kadar hızlı büyüdüğünü anlamak hem de arkasındaki ekip vizyonunu daha iyi kavrayabilmek açısından oldukça önemli. Gelin, bu gelişmeleri kronolojik olarak birlikte inceleyelim:
- 2023: Hyperliquid platformunun mainnet lansmanı gerçekleşti. Kendi özel blockchain’i üzerinde ilk on-chain perpetual işlemler başlatıldı.
- 2023 sonu: Platformdaki toplam kilitli varlık değeri (TVL) belirgin bir artış gösterdi ve topluluk ilgisi hızla yükseldi. Hyperliquid, yıl sonuna doğru DeFi çevrelerinde adından söz ettirmeye başladı.
- Ocak 2024: Hyperliquid ekibi, platformun yerel token’ı olan HYPE token’ın geleceğini resmi olarak duyurdu. Topluluk, yapılacak airdrop ve token ekonomisi ile ilgili ilk bilgileri bu dönemde öğrendi.
- 2024 2. çeyrek: HYPE token için airdrop programı ve yönetişim modelinin detayları tanıtıldı. Kullanıcılara platformu kullandıkça puan (point) biriktirme ve bunu gelecekteki token dağıtımında kullanma imkânı sunuldu. Bu sayede daha token piyasaya çıkmadan önce geniş bir kullanıcı kitlesi oluştu ve platformun yönetimine katılım temelleri atıldı.
- 2024 ortası: Listelenen işlem çiftlerinin sayısı 150’yi aştı. Bu metrikle Hyperliquid, sektördeki en geniş perpetual DEX haline geldi. Pek çok büyük ve küçük kripto para birimi için vadeli işlem piyasaları açıldı. Bu çeşitlilik, hem bireysel hem kurumsal yatırımcıları cezbederek platformun hacmini daha da artırdı.
- Kasım 2024: Merak edenler için HYPE token ne zaman çıktı sorusunun cevabı bu tarih. HYPE token’ın resmî çıkış tarihi 28 Kasım 2024. Bu tarihte Hyperliquid, toplam 1 milyar arzlı HYPE token’ını piyasaya sürdü ve dev bir HYPE airdrop’u gerçekleştirdi. Erken dönem kullanıcılarına toplam arzın %31’i (yaklaşık 310 milyon HYPE) bedelsiz şekilde dağıtıldı. Bu airdrop, 94 bin kullanıcıya ulaşarak kripto tarihinin en geniş katılımlı dağılımlarından biri oldu ve değeri o anki fiyatlarla 1,2 milyar doları buldu. Aynı dönemde Hyperliquid, token’la birlikte on-chain yönetişim modelini de resmen başlattı.
- 2025: DeFiLlama'ya göre, Hyperliquid'in Layer 1 blockchaini HyperEVM'in kilitli toplam değeri (TVL) sadece beş ayda neredeyse 2 milyar dolara ulaştı. Dune Analytics'e göre, Mayıs ayı sonundan bu yana HyperEVM günde 200.000 ila 400.000 işlem gerçekleştirdi. Bu dönemde günlük aktif kullanıcı sayısı (DAU) genellikle 15.000 ila 20.000 aralığında seyretti. 2025 itibariyle HYPE fiyatı 35-40 dolar aralığında seyrediyor.
Hyperliquid Neden Değerli?
Hyperliquid’i benzerlerinden ayıran ve ona değer katan başlıca özellikler şunlardır:
Tamamen on-chain bir yapıya sahip
Hyperliquid’in emir defteri ve matching engine’i dahil tüm işlem altyapısı blockchain üzerinde çalışır. Bu sayede işlemler şeffaftır ve kullanıcı varlıkları platform tarafından tutulmaz, kendi cüzdanınızda güvendedir. Geleneksel merkeziyetsiz borsalardaki (örneğin Uniswap gibi AMM’lerde) likidite havuzu mantığı yerine, Hyperliquid tamamen on-chain orderbook DEX modelini kullanarak gerçek zamanlı fiyat keşfi sunar.
Kendi özel layer-1 altyapısını kullanıyor
Hyperliquid, performans için özel olarak tasarlanmış bağımsız bir layer-1 blockchain üzerinde çalışır, yani başka bir zincire veya ikinci katman (Layer-2) çözümüne bağlı değildir. Blockchain seviyesinde özelleştirilmiş HyperBFT konsensüsü ve yüksek ölçeklenebilirlik sayesinde saniyede on binlerce (teorik olarak yüz binlerce) işlem yapabilir. Başka bir zincirin kısıtlarına tabi olmadığı için, platformun geliştirme yönü tamamen ekip ve topluluk kontrolünde.
Yüksek işlem hızı ve düşük gecikme
Hyperliquid’in altyapısı, merkezi borsa deneyimini aratmayacak bir hız sunuyor. Blok süresi ortalama ~0.2 saniye civarında ve işlemler anında finality kazanıyor. Yani alım-satım emirleri neredeyse gecikmesiz olarak eşleşiyor. Perpetual trading yaparken fiyat kayması (slippage) minimum düzeyde oluyor ve likidite derinliği sayesinde büyük işlemlerde bile piyasa etkisi düşük kalıyor. Bu performans, özellikle yüksek frekanslı işlem stratejileri güden profesyonel trader’lar için Hyperliquid’i cazip kılıyor.
HYPE token ile yönetişim ve teşvik mekanizması
HYPE, Hyperliquid platformunun yerel token’ıdır (Hyperliquid coin olarak da anılır). Bu token, platformda bir yönetişim aracı ve teşvik aracı olarak kullanılır. HYPE sahipleri, protokolde önerilen değişiklikler için oy kullanabilir ve böylece Hyperliquid’in geleceğine dair söz sahibi olabilirler. Ayrıca HYPE token, ağ üzerinde işlem ücretlerini ödemekte kullanılır ve staking imkânı sunarak uzun vadeli tutanlara ödüller kazandırır. Örneğin, 2024 sonunda başlatılan staking programıyla HYPE sahipleri yıllık ~%2-3 oranında getiri elde etmeye başladılar. Kısacası HYPE, Hyperliquid ekosisteminin hem yönetimsel hem de ekonomik yakıtıdır.
Topluluk odaklı ve adil dağıtım modeli
Hyperliquid’in geliştirme süreci ve token ekonomisi, topluluk çıkarlarını merkeze alacak şekilde tasarlandı. Proje, herhangi bir risk sermayesi (VC) yatırımı almamış durumda; tamamen ekip tarafından self-fund edilerek başlatıldı. Bu sayede dış yatırımcı baskısı olmadan, kararlar topluluğun ve projenin uzun vadeli çıkarlarına göre alınıyor. HYPE token dağılımı da son derece topluluk dostu: Toplam 1 milyarlık arzın yaklaşık %76’sı doğrudan topluluğa ayrıldı. İlk genesis airdrop ile %31’lik kısım aktif kullanıcılara dağıtıldı, kalan %45 civarı ise ilerleyen dönemlerdeki ödüller ve madencilik/likidite teşvik programları için rezerve edildi. Ekibe ve vakfa ayrılan pay %24’ü geçmiyor ve bu kısım da uzun vadeli kilitlenmiş durumda (ekip token’ları 2025 sonuna kadar kilitli, 2027-2028’e kadar yavaşça açılacak şekilde programlanmış). Bu adil dağıtım modeli, platformun kontrolünün ve gelirlerinin büyük ölçüde kullanıcılar ve topluluk tarafından paylaşılmasını sağlıyor.
Yukarıdaki noktalar düşünüldüğünde, birçok kişinin aklındaki “Hyperliquid coin ne işe yarar?” sorusunun cevabı da ortaya çıkıyor. HYPE token, Hyperliquid ekosisteminde kullanıcıları söz sahibi yapan ve onları katkıda bulunmaya teşvik eden kritik bir araçtır. Platform, bu token sayesinde merkeziyetsiz yönetim ile yüksek performanslı ticaret deneyimini bir araya getirmektedir.
Hyperliquid’in Kurucusu Kim?
Hyperliquid’in kurucusu kimdir? Hyperliquid Labs, Harvard’dan sınıf arkadaşı olan Jeff Yan ve Iliensinc tarafından kuruldu. Bu çekirdek ikiliye, Caltech, MIT, Citadel ve Hudson River Trading gibi prestijli eğitim kurumları ve finans devlerinden gelen deneyimli isimler katıldı. Ekip, teknik bilgi birikimi açısından oldukça güçlü bir profile sahip; bu da platformun mimarisinde ve performansında kendini açıkça gösteriyor.
Kuruculardan Jeff Yan, daha önce merkezi borsa formatında hizmet veren Chameleon Trading adlı bir platformun da kurucu ortaklarından biriydi. Ancak 2022 yılında FTX'in çöküşüyle birlikte sektörde büyük bir güven sarsıntısı yaşandı. Merkezi borsalara olan güven ciddi şekilde zedelendi ve vadeli işlem (derivatives) piyasasında belirgin bir boşluk oluştu. İşte tam da bu dönemde, Jeff Yan ve ekibi, merkeziyetsizlik ilkesini temel alan yeni bir yapı kurgulamak üzere yola çıktı. Bu vizyon, Hyperliquid'in doğuşuna zemin hazırladı.
Hyperliquid Labs, projenin başlangıcından itibaren dış yatırımcılardan, özellikle de risk sermayesi şirketlerinden (VC) fon almamayı tercih etti. Bu tercih, ekibin bağımsız kalmasını ve yalnızca ürün geliştirmeye, kullanıcı deneyimini iyileştirmeye ve verimli bir altyapı sunmaya odaklanmasını sağladı. Başka bir deyişle, ticari baskılarla değil, teknik mükemmeliyet ve kullanıcıya fayda sağlayacak çözümler üretme hedefiyle ilerlediler.
Kendi kaynaklarıyla finanse edilen ve doğrudan topluluk odaklı büyümeyi tercih eden ekip, bu sayede platformun geleceğini tamamen kendi ellerinde tutabiliyor.
Kurucu ekip başlangıçta merkezi bir yapıyla platformu geliştirmiş olsa da uzun vadede tamamen merkeziyetsiz bir yönetime geçmeyi hedefliyor. Hatta Hyperliquid, en başından beri bir DAO modeli planladığını dile getiriyordu. Bu amaçla HYPE token üzerinden oy verme ve karar alma mekanizmaları oluşturuldu. Hyperliquid yönetişim yapısı gereği, önemli protokol değişiklikleri veya güncellemeler topluluk oylamasına sunuluyor. Yani proje büyüdükçe “Hyperliquid kimin?” sorusunun cevabı giderek “topluluğun” olmasına çalışılıyor. Ekip üyeleri ise arka planda protokolün teknik gelişimini sürdürüyor ve düzenli olarak topluluğu bilgilendiriyorlar. Yayınladıkları teknik belgeler, yol haritaları ve Hyperliquid Improvement Proposal (HIP) adı verilen geliştirme önerileriyle, şeffaf bir iletişim yürütüyorlar.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Aşağıda, Hyperliquid hakkında sıkça sorulan sorular ve cevaplarını bulabilirsiniz:
- Hyperliquid nedir ve nasıl çalışır?: Hyperliquid, kendi geliştirdiği bir layer-1 blockchaini üzerinde çalışan merkeziyetsiz bir perpetual (süresiz vadeli) işlem borsasıdır. Tüm işlemler ve emirler zincir üzerinde gerçekleşir; platform bir on-chain order book kullanarak alıcı ve satıcı emirlerini eşleştirir. Bu sayede kullanıcılar, merkezi borsalara benzer bir hızda işlem yaparken, fonlarının kontrolü tamamen kendilerinde kalır ve tüm süreç şeffaf biçimde blockchaine kaydedilir.
- HYPE token ne işe yarar?: HYPE token (Hyperliquid coin olarak da adlandırılır), Hyperliquid ekosisteminin yerel kripto parasıdır ve birden çok işleve sahiptir. İlk olarak platform yönetiminde söz hakkı sağlar: HYPE sahipleri, önemli kararlar için oy kullanabilir ve protokolün geleceğini şekillendirebilir. Ayrıca HYPE token, düşük ücretli işlem yapılmasını mümkün kılan bir ödeme aracıdır ve staking yoluyla kullanıcılara pasif gelir (ödül) elde etme imkânı sunar.
- Hyperliquid’in kurucusu kimdir?: Hyperliquid’in belirli bir kurucusundan ziyade, deneyimli geliştiricilerden oluşan anonim bir ekip tarafından kurulduğunu söyleyebiliriz. Ekip üyeleri, geçmişte Citadel Securities, Jane Street, Offchain Labs gibi finans ve blockchain alanında önde gelen kurumlarda çalışmış isimler. Şu an platformun yönetimi kademeli olarak topluluğa devredilmektedir; yani Hyperliquid’in nihai sahibi, HYPE token sahipleri ve kullanıcı topluluğu olacaktır.
- Hyperliquid merkezi mi, merkeziyetsiz mi?: Hyperliquid tamamen merkeziyetsiz bir yapıyı hedefler. İşlemlerin tümü blockchain üzerinde gerçekleştiği için kullanıcılar fonlarını kendileri kontrol eder, bu da platformu gözetimsiz (non-custodial) kılar. Erken aşamada ağın doğrulayıcılarını ekip işletmiş olsa da, zamanla daha fazla bağımsız doğrulayıcının eklenmesi ve yönetimin DAO modeliyle topluluğa bırakılması planlanıyor. Dolayısıyla altyapısı özel bir zincir olsa da, çalışma prensibi ve yönetimi itibariyle Hyperliquid bir merkeziyetsiz borsadır.
- Hyperliquid ile GMX veya dYdX arasındaki fark nedir?: Hyperliquid’i GMX ve dYdX gibi popüler merkeziyetsiz türev borsalarından ayıran temel fark, altyapı ve likidite modelidir. GMX, Arbitrum gibi ağlar üzerinde çalışan ve AMM (otomatik piyasa yapıcı) modelini kullanan bir platformdur; likidite belirli havuzlarda toplanır ve fiyatlar oracle’lar ile belirlenir. dYdX ise başlangıçta off-chain emir defteriyle çalışan bir katman-2 çözümüydü, şimdi ise kendi bağımsız zincirine (Cosmos tabanlı) geçerek merkeziyetsizliği artırmaya çalışıyor. Hyperliquid ise tamamen on-chain bir emir defteri kullanır ve kendi özel yüksek performanslı L1 zincirinde faaliyet gösterir. Bu durum, Hyperliquid’e hem GMX’in hem de dYdX’in kısmen ödün verdiği noktaları optimize etme imkânı veriyor: GMX’e kıyasla çok daha düşük gecikmeli ve derin emir defteri likiditesi sunarken, dYdX’e kıyasla ise işlemlerin zincir üstünde kalması sayesinde daha fazla şeffaflık ve composability (başka DeFi protokolleriyle etkileşim) sağlıyor. Kısacası Hyperliquid, CEX seviyesinde hız ile tam merkeziyetsizlik arasında bir denge kurarak rakiplerinden ayrışıyor. Genel olarak diğer DEX’ler ve Hyperliquid arasındaki farklı şu tablo ile açıklayabiliriz:
Özellik | Hyperliquid | GMX | dYdX (v4) |
Altyapı Zinciri | Özel Layer-1 | Arbitrum / Avalanche | Cosmos Appchain |
Likidite Modeli | On-chain Orderbook | GLP (AMM) | Orderbook (Off-chain v3, On-chain v4) |
İşlem Hızı | Yüksek (0.2 sn) | Orta | Yüksek |
On-chain Doğrulama | Tümü zincir üstü | Kısmen zincir dışı | Tümü zincir üstü |
Token Dağılımı | Topluluk ağırlıklı | VC destekli | VC destekli |
Yönetişim | DAO (HYPE token) | DAO (eski) | dYdX DAO |
- Hyperliquid’in geleceği nasıl öngörülüyor?: Hyperliquid, kısa sürede merkeziyetsiz türev piyasasında lider konuma yakın bir yere geldiği için geleceği parlak görülen projelerden biri. 2025 yılı itibariyle platformun toplam işlem hacmi trilyon doları aşmış durumda ve HYPE token piyasa değeri en büyük ilk 20 kripto varlık arasına girecek seviyelere ulaştı. Uzmanlar, Hyperliquid’in önümüzdeki dönemde HyperEVM gibi yeniliklerle ekosistemini genişleteceğini ve geliştiricilerin bu ağ üzerinde daha fazla DeFi uygulaması inşa edeceğini öngörüyor. Ayrıca yönetişim mekanizmalarının olgunlaşması ve ağ doğrulayıcılarının dağıtık hale gelmesiyle, Hyperliquid tamamen topluluk tarafından yönetilen bir protokol haline gelebilir. Elbette rekabet ortamı ve teknik zorluklar söz konusu, ancak Hyperliquid hem teknoloji altyapısıyla hem de topluluk desteğiyle bu zorluklara yanıt verebilecek konumda. Sonuç olarak, Hyperliquid’in DeFi alanında öncü bir merkeziyetsiz vadeli işlemler platformu olarak büyümeye devam etmesi bekleniyor.
Hyperliquid ve benzeri merkeziyetsiz türev protokolleri hakkında daha fazla bilgi için JR Kripto Rehber serimizi takip edin
